تعریف بوی بد دهان چیست ؟
بوی بد دهان یا هالیتوز ( به انگلیسی : bad breath ) به وجود بوی بد در هنگام تنفس یا حرف زدن گفته می‌شود . بوی بد دهان می‌تواند ناشی از بیماری یا مصرف بعضی از مواد غذایی باشد .
بدبویی دهان می‌تواند فرد را دچار اضطراب کرده و با افسردگی و اختلال وسواسی فکری-عملی همراه باشد .
عموماً بوی بد دهان از خود دهان ناشی می‌شود و شدت بو در ساعات مختلف فرق می‌کند . خشکی دهان ، خوردن بعضی از مواد غذایی ( مانند سیر و پیاز ، مصرف دخانیات و الکل در افزایش و کاهش شدت بدبویی تأثیر دارند .
بدبویی دهان مزمن حدود 25% از جمعیت کره زمین را درگیرکرده است .در ژاپن ¼ افراد بالای 20 سال از این موضوع رنج می‌برند .
علت بوی بد دهان چیست ؟
گاهی بدبویی دهان علت پیش افتاده‌ای مانند عدم رعایت بهداشت دهان پس از صرف غذا را دارد . علت‌های دیگر بدبویی دهان شامل : بیماری‌های لثه و دندان ، دیابت و نارسایی کلیه می‌شود . البته علت‌هایی دیگری نیز دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد .
علاوه بر غذا ، ذرات توتون و تنباکو نیز باعث رشد باکتری و بوی بد دهان می‌شوند ، بنابراین احتمال بدبویی دهان در افراد سیگاری بسیار بیشتر است .
آیا دهان شما واقعا بوی بد می‌دهد ؟
تنفس خود را بو بکشید . تشخیص بوی دهان توسط خودتان سخت است ، زیرا شما به آن عادت کرده‌اید . به همین علت است که خود افراد نمی‌توانند بوی بدن دهان خود را تشخیص دهند . به‌هرحال اگر بوی دهان شما خیلی بد باشد ، ممکن است راه‌های زیر جواب دهند :
1 – دستان خود را مانند شکل بالا کرده و جلوی دهان خود بگیرید .
2 – بازدم خود را از دهان و روی دستان خود تخلیه کنید و با بینی خود آن را دوباره تنفس کنید .
3 – اگر نفستان بوی خیلی بدی بدهد ، می‌توانید با این روش آن را تشخیص دهید .
تست لیست زدن را انجام دهید . با این روش می‌توان تشخیص داد که بزاق خشک‌شده دهان شما ، بوی ناخوشایندی دارد یا خیر ؟
1 – روی دست خود را لیس بزنید .
2 – بگذارید تا بزاق دهانتان خشک شود . ( حدوداً چند ثانیه طول می‌کشد )
3 – در مکانی بدون باد ، محل لیس زدن را بو بکشید .
4 – اگر بزاقتان بوی بدی می‌داد ، به معنای این است که دهان شما نیز بوی بدی می‌دهد .
از خانواده یا دوستان صمیمی خود سؤال کنید . این راحت‌ترین راه برای رسیدن به جواب است ، زیرا اشخاص دیگر به‌راحتی میتوانند بفهمند که بوی دهان شما چگونه است .
دیگر افراد خیلی بهتر از خودتان میتوانند بوی دهان شمارا تشخیص دهند ، زیرا مانند شما به آن بو عادت نکرده‌اند .
جلوگیری از بوی بد دهان
کدام مواد غذایی باعث بوی بد دهان می‌شوند . بعضی از غذاها بوی قوی و ناخوشایندی دارند که میتوانند باعث ایجاد بوی بد دهان در شما شوند .
مواد غذایی‌ای که نبایند مصرف شوند :
- سیر
- پیاز ، مخصوصاً پیاز خام
- مواد غذایی تند
- کلم
- قهوه
- الکل
- نوشابه
- دز بالای مکمل‌های ویتامینی
همچنین مواد غذایی شیرین و چسبنده نیز میتوانند باعث رشد باکتری شوند .
با آدامس نعنا یا برگ‌های جعفری بوی بد دهان را پوشش دهید . این مواد فقط باعث پوشش دادن و مخفی کردن بوی بد دهان می‌شوند . اسپری‌ها و قرص‌های قوی نعنا را می‌توانید از داروخانه‌ها و فروشگاه‌ها تهیه بفرمایید .
اگر از برگ نعنا یا جعفری استفاده می‌کنید ، باید نوع تازه آن را مصرف کنید ، زیرا نوع خشک آن‌ها به‌اندازه کافی قوی نیستند .
میوه و سبزیجات ترد و خام بخورید . این مواد غذایی به سابیدن و تمیز کردن دندان‌های شما در هنگام خوردن کمک می‌کنند ، همچنین برای سلامتی شما نیز مفید هستند .
مواد غذایی مفید :
- سیب
- کرفس
- هویج
آب بیشتری بنوشید . آب با خشکی دهان می‌جنگد که یکی از علت‌های بوی بد دهان ، همین خشکی دهان است و با این کار دهان نیز شستشو داده می‌شود . این کار باعث جلوگیری از گیرکردن مواد غذایی در بین دندان‌ها و رشد باکتری‌ها نیز در دهان می‌شود .
اگر دهانتان خشک است ، بیشتر آب بنوشید . میزان آب مورد نیاز هر فرد نسبت به اندازه بدن ، آب‌وهوا و فعالیت‌های فیزیکی تعیین می‌شود .
اگر اغلب به دستشویی نمی‌روید یا ادرار شما کدر یا پررنگ است ، ممکن است آب بدن شما کم باشد .
بعد از غذا خوردن آدامس بجوید . آدامس جویدن باعث تحریک بدن برای ترشح بزاق بیشتر و کمک به از بین بردن و شستن هرگونه ماده غذایی داخل دهان می‌شود .
استفاده از آدامس بدون قند انتخاب مناسبی است ، زیرا ریسک پوسیدگی دندان را بالا نمی‌برد . باید بدانید که یکی از علت‌های بوی بد دهان ، همین پوسیدگی دندان است .
رژیم‌های غذایی سرسختانه را کنار بگذارید . بسیاری از رژیم‌هایی که کربوهیدرات کمی دارند ، بدن را مجبور می‌کنند تا چربی را بشکند و انرژی موردنیاز خود را از آن تأمین کند . این کار باعث تولید کتون در بدن شده که بوی قابل‌توجهی دارد . رژیم‌هایی غذایی هرچقدر سخت‌تر باشند ، بوی قوی‌تری نیز تولید می‌کنند .
اگر رژیم غذایی را می‌خواهید برنامه‌ریزی کنید ، اما می‌خواهید بوی بد دهان را نیز نداشته باشید ، با متخصص تغذیه خود صحبت کنید تا برنامه‌ای برای شما بریزد تا هم کاهش وزن داشته باشید و هم بوی بد دهان را تجربه نکنید .
خوشبو کردن دهان با بهداشت دهان و دندان
روزی 2 بار دندان‌ها و زبان خود را مسواک بزنید . از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید تا از پوسیدگی جلوگیری کنید . حداقل 2 دقیقه مسواک بزنید تا زمان کافی برای تمیز کردن تمامی مکان‌ها را داشته باشید .
هر 3 ماه یک‌بار مسواک خود را عوض کنید . بعد از استفاده زیاد ، دندانه‌های مسواک خم‌شده و تأثیر کمتری دارند .
همیشه مسواک همراه خود داشته باشید تا در سرکار یا دیگر مکان‌ها ، بتوانید بعد از ناهار نیز مسواک بزنید .
همچنین می‌توانید از خمیردندان آنتی باکتریال نیز استفاده کنید .
بسیاری از افراد درست مسواک نمی‌زنند ، برای جلوگیری از اینکار مطالعه مقاله ” آموزش درست مسواک زدن ” پیشنهاد می‌شود .
بین دندان‌ها را نخ دندان بکشید . این کار باقی‌مانده مواد غذایی ، پلاک دندانی و باکتری‌هایی که مخفی‌شده‌اند را از بیرون می‌کشد . درزمانی که باکتری‌ها باقی‌مانده مواد غذایی ( مانند غذای گیر کرده میان دندان ) را تجزیه می‌کنند ، بعضی‌اوقات بوی ناخوشایندی از تولید خواهند کرد .
حداقل روزی یک‌بار نخ دندان بکشید . اگر به نخ دندان کشیدن عادت ندارید ، ممکن است در ابتدای کار لثه‌های شما خونریزی کند ، اما بعد از گذشت چند روز می‌توانید بدون خونریزی نخ دندان بکشید .
نخ دندان کشیدن مقداری سخت است ، بنابراین مطالعه مقاله ” آموزش گام به گام نخ دندان کشیدن ” پیشنهاد می‌شود .
باکتری‌ها را با دهان شویه ضد باکتری یا ضد بوی دهان و یا محلول نمک از بین ببرید . شما باید از دهان‌شویه در کنار مسواک زدن استفاده کنید و نباید آن را جایگزین مسواک زدن بکنید .
آماده کردن آب‌نمک : ½ تا ¼ قاشق چای‌خوری نمک را در یک فنجان آب بریزید و حل کنید . البته شما به همه آن ممکن است نیاز نداشته باشید ، بنابراین لازم نیست حتماً تمامی آن را مصرف کنید .
بعضی از دهان‌شویه‌های قوی و آب‌نمک‌ها ممکن است طعم ناخوشایندی داشته باشند . اگر توانستید دوام بیاورید ، به مدت 2 دقیقه دهان‌شویه را در دهان خود بچرخانید . سپس به مدت 30 تا 60 ثانیه آن را قرقره کنید ، دهان‌شویه را تف کرده و دهان خود را با آب تمیز آبکشی نمایید .
دهان‌شویه‌ها در طعم‌های مختلف عرضه می‌شوند ، شما بهتر است از نوع نعنایی آن استفاده کنید تا دهان شما خوشبو شده و بوی نامطبوع آن از بین برود .
با مسواک زدن یا سابیدن زبان ، باکتری‌های اضافه آن را پاک‌کنید . ناهمواری زبان باعث می‌شود تا یک مکان عالی برای مخفی شدن ذرات ریز غذا ایجاد شود و همچنین پناهگاه خوبی برای باکتری‌ها نیز می‌باشد .
به‌آرامی تمام زبان را با زبان پاک‌کن تمیز کنید . زیاد به قسمت‌های عقب زبان نروید و خیلی زیاد فشار وارد نکنید تا باعث آسیب یا تحریک کردن زبان شوید .
به‌وسیله ساینده‌ای که در پست مسواک‌ها موجود است نیز می‌توانید تمیز کردن زبان را انجام دهید . این ساینده‌ها باعث شل کردن سلول‌های مرده ، باکتری‌ها و ذرات غذا که باعث بوی بد دهان می‌شوند ، خواهد شد .
از خمیردندان استفاده کنید تا طعم خوبی را شاهد باشید و به خوشبو کردن دهان نیز کمک کرده باشید . بعد از تمیز کردن ، دهان را آبکشی کنید تا موادی که از زبان جداشده‌اند را از دهان خارج کنید .
زبان خود را با مواد طبیعی بمالید . این روش به‌صورت علمی آزمایش نشده است ، اما شواهد عینی می‌گوید که این روش ممکن است کمک‌کننده باشد .
1 – زبان خود را با خمیری متشکل از آبلیمو و زردچوبه به‌وسیله مسواک ، مسواک بزنید . ¼ قاشق چای‌خوری آبلیمو را با مقدار لازم زردچوبه مخلوط‌کنید تا خمیری شکل بگیرد . باید بدانید که هردوی این مواد دارای خواص آنتی باکتریال هستند .
2 – زبان خود را با خمیری از جوش‌شیرین و آبلیمو مسواک بزنید . جوش‌شیرین را به ¼ قاشق چای‌خوری آبلیمو اضافه کنید تا خمیری با قوامی به اندازه خمیردندان شکل بگیرد . این خمیر باکتری‌ها را کشته و ذرات مواد غذایی و سلول‌های مرده گیرکرده روی زبان را نیز برمی‌دارد .
هشدار : بیشتر از روزی یک‌بار زبان خود را با این روش‌ها تمیز نکنید .
اگر دندان مصنوعی دارید ، آن‌ها را تمیز کنید . دندان‌های مصنوعی سطحی را فراهم می‌کنند که تکه‌های غذا در آن‌ها گیرکرده و به پناهگاهی برای باکتری‌ها تبدیل می‌شوند ، بنابراین برنامه‌ای منظم برای تمیز کردن آن‌ها داشته باشید .
به‌وسیله آب و صابون ، کرم یا قرص دندان مصنوعی ، آن‌ها را تمیز کنید . خمیردندان ممکن است به آن‌ها آسیب برساند ، بنابراین پیشنهاد نمی‌شود ، البته در این مورد می‌توانید با دندان‌پزشک خود مشورت کنید .
سیگار را ترک کنید . سیگار نه‌تنها باعث بو گرفتن شما می‌شود ، بلکه سیستم ایمنی بدن شمارا ضعیف کرده و شمارا مستعد ایجاد عفونت در لثه‌ها می‌کند . باکتری‌هایی که در دهان شما رشد می‌کنند باعث ایجاد بوی بد خواهند شد .
برای ترک سیگار می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید :
1 – با پزشک خود صحبت کنید
2 – با مشاور صحبت کنید
3 – در یک گروه پشتیبان عضو شوید
4 – زیر نظر پزشک دارو مصرف کنید
5 – از مکان‌هایی که همیشه در آن‌ها سیگار می‌کشیدید دوری‌کنید
6 – استرس خود را با ورزش ، ریلکسیشن و مدیتیشن کنترل کنید
البته برای ترک راحت سیگار مطالعه مقاله ” ترک قطعی و دائمی سیگار ” نیز پیشنهاد می‌شود .
درمان‌های حرفه‌ای
اگر روش‌های گفته‌شده را امتحان کردید و جواب نداد ، به دندان‌پزشک مراجعه کنید . تمیز کردن عمقی دندان‌ها می‌تواند هرگونه پلاک سفت شده و باکتری‌هایی که از بین بردن آن‌ها با مسواک و نخ دندان سخت است ، را به‌راحتی از بین برد . البته ممکن است بوی بد دهان شما به دلایل زیر نیز باشد :
- آبسه دندان
- پوسیدگی دندان
- بیماری لثه
- دندان‌های فرورفته در یکدیگر
- پیوره
- آفت دهان
در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید . اگر دندان‌پزشک شما تشخیص داد که بوی بد دهان شما مربوط به دندان و دهان شما نیست ، ممکن است شمارا به پزشک دیگری معرفی کند . پزشک با معاینه و آزمایش می‌تواند علت بوی بد دهان را پیدا کند .
علت‌های بوی بد دهان
1 – عفونت یا آبسه ریه
2 – التهاب یا عفونت بینی ، سینوس‌ها یا گلو
3 – نارسایی مزمن کلیوی ، که ممکن است بوی ماهی یا ادرار ایجاد کند
4 – دیابت ، که ممکن است بوی میوه مانندی ایجاد کند
5 – رفلاکس معده
6 – بعضی از سرطان‌ها مانند سرطان معده و ریه
7 – بیماری Gastrojejunocolic fistula که بوی میوه مانندی ایجاد می‌کند
کدام داروها باعث بوی بد دهان می‌شوند ؟
بعضی از داروها دهان را خشک می‌کنند ، بعضی دیگر ممکن است مواد شیمیایی‌ای تولید کنند که بوی بد دهان را ایجاد کند . اگر فکر می‌کنید که بوی بد دهان شما ناشی از داروهای مصرفی است ، مصرف آن‌ها را قطع نکرده و به پزشک خود مراجعه کنید تا داروی مصرفی شمارا در صورت امکان عوض کند .
داروهایی که ممکن است باعث بوی بد دهان شوند :
- انسولین
- تریامترن اچ
- نیترات برای درمان درد قفسه سینه
- بعضی داروهای شیمی درمانی
- بعضی از آرام‌بخش‌ها
برخی از داروهایی که برای تشنج ، الکلیسم ، بیماری‌های عصبی و روانی استفاده می‌شوند نیز میتوانند بوی بد دهان را ایجاد کنند .