مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که هرروز مصرف می‌کنید ، می‌توانند روی دندان‌های شما تأثیر بگذارند . حتی با داشتن بهترین نوع بهداشت دهان و دندان ، دندان‌های شما از نوعی دِمینرال شدن رنج می‌برند که منجر به پوسیدگی دندان خواهد شد .
اگر می‌خواهید که این پوسیدگی دندان را از بین ببرید ، درمان‌های خانگی‌ای وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند .
آشنایی بیشتر با پوسیدگی دندان
در مورد دندان چه میدانید ؟
دندان شما نوعی بافت است که از مواد معدنی ساخته‌شده و با لایه بیرونی و سرسختی به نام مینای دندان ( enamel ) پوشانده شده است . مینای دندان عاج دندان ( dentin ) را پوشانده است که از مینای دندان نرم است . این لایه‌ها ( مینا و عاج ) پالپ دندان ( pulp ) که از رشته‌های عصبی و رگ‌های خونی تشکیل‌شده است را پوشانده‌اند . ( به‌عکس توجه کنید )
مینای دندان می‌تواند توسط باکتری‌ها آسیب‌دیده و منجر به پوسیدگی دندان ، سوراخ شدن و دیگر مشکلات دندانی شود .
چگونه باکتری‌ها روی دندان تأثیر می‌گذارند ؟
علت ایجاد پوسیدگی دندان باکتری‌ها هستند ، که دردهان ، لثه ، زبان ، گلو و داخل گونه‌ها وجود دارند . البته باید بدانید که وجود آن‌ها طبیعی بوده و برای سلامتی مفیدند ، اما آن‌ها می‌توانند به دندان و دهان شما آسیب بزنند ، البته اگر بیش‌ازحد رشد کنند .
این باکتری‌ها کلونی تشکیل می‌دهند ، که ما آن را با نام پلاک دندان می‌شناسیم . این کلونی با قند تغذیه می‌شود . این باکتری‌ها باعث تولید اسید شده که پوسیدگی دندان را ایجاد می‌کنند .
علت پوسیدگی دندان چیست ؟
اگر دندان‌های شما در مقابل اسیدِ زیادی قرار بگیرد ، به‌صورت طبیعی دِمینارِلیزه می‌شود که منجر به ایجاد مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان خواهد شد .
علت‌های اصلی پوسیدگی دندان :
1 – ایجاد پلاک باکتریایی ( پلاک دندان )
2 – مصرف زیاد نوشیدنی‌های اسیدی مانند : نوشابه ، مرکبات و نوشیدنی‌های ورزشی
3 – مصرف زیاد مرکبات مانند : لیمو ، پرتغال ، گریپ‌فروت و نارنگی
4 – رفلاکس معده که باعث می‌شود اسید معده به دهان شما برگردد .
5 – مصرف داروهای مت‌آمفتامین
6 – بهداشت نامناسب یا ناکافی دهان و دندان
7 – سیگار
8 – التهاب یا عفونت سیستمیک
کاهش پوسیدگی با خمیردندان طبیعی
کدام خمیردندان را بخریم ؟
استفاده از خمیردندان‌های کاملاً طبیعی می‌تواند به از بین بردن پوسیدگی دندان و برگشت آن به حالت معمولی کمک کند . این خمیردندان‌ها از ترکیباتی کاملاً طبیعی درست‌شده‌اند ، که کار مشابهی مانند فلوراید را انجام می‌دهند .
ترکیبات خمیردندان‌های طبیعی و مناسب :
زایلیتول ( xylitol ) : باعث کاهش باکتری‌های درون دهان می‌شود .
الکل قند ( sugar alcohol ) : باعث کاهش میزان پلاک موجود روی دندان می‌شود .
کلسیم و فسفات ( calcium and phosphate ) : باعث تامین کردن این 2 عنصر برای دندان می‌شود که در هنگام دمینرال شدن دندان از بین می‌روند .
خمیردندان خانگی درست کنید . اگر نمی‌خواهید خمیردندان طبیعی بخرید یا نتوانستید آن را پیدا کنید ، می‌توانید خودتان با مواد طبیعی خمیردندان خود را درست کنید .
مواد لازم :
- 4 قاشق غذاخوری کلسیم ( پودر یا قرص )
- 2 قاشق غذاخوری جوش‌شیرین
- ½ یا 1 بسته استیویا یا زایلیتول
- 1 قاشق چای‌خوری نمک دریا
- روغن نارگیل
- روغن نعناع
طرز تهیه :
کلسیم ، جوش‌شیرین ، زایلیتول و نمک دریا را مخلوط‌کنید . مقدار کافی روغن نارگیل بریزید و هم بزنید تا خمیری شکل بگیرد ، سپس چند قطره روغن نعناع به آن اضافه کنید تا در هنگام استفاده دهانتان تازه شود . دوباره ترکیب را کاملاً مخلوط‌کنید .
طرز نگهداری و استفاده :
برای استفاده ، مسواک را در مخلوط فروبرده و مانند همیشه مسواک بزنید .
خمیردندان را در ظرفی دربسته و در داخل یخچال نگهداری کنید .
سفیدکننده دندان به خمیردندان خود اضافه کنید ( اختیاری ) . در صورت لزوم و نیاز به سفید کردن دندان‌های خود ، می‌توانید 2 قاشق غذاخوری آب‌اکسیژنه 3% به ترکیب خمیردندان خود اضافه کنید . اضافه کردن آب‌اکسیژنه می‌تواند باعث کف کردن و مقداری مورمور شدن دهان در هنگام استفاده از خمیردندان شود ، البته جای نگرانی نیست ، زیرا آب‌اکسیژنه در دهان اینگونه احساس می‌شود .
آب‌اکسیژنه باعث سفید کردن دندان شده و همچنین خواص آنتی باکتریالی نیز دارد .
هشدار : از آب‌اکسیژنه بیشتر از 3% استفاده نکنید . غلظت‌های بالاتر ممکن است باعث تحریک کردن و سوزاندن دهان و لثه شما شود .
استفاده از روغن را امتحان کنید !!!
علاوه بر مسواک زدن ، چرخاندن روغن‌زیتون در دهان و فشار دادن آن بین دندان‌ها می‌تواند به کاهش باکتری‌های داخل دهان کمک کند . روغن را قرقره نکنید . این کار را در صبح و قبل از اینکه چیزی بخورید انجام دهید . مؤثر بودن این روش در استفاده کمتر از 15 تا 20 دقیقه تست نشده است ، بنابراین این کار را به مدت 15 تا 20 دقیقه انجام دهید .
روش انجام :
صبح بعد از بیدار شدن ، یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل یا کنجد در دهانتان بریزید . با دهان بسته و بدون قورت دادن روغن ، روغن را دردهانتان بچرخانید ، روغن را در اطراف دهان و بین دندان‌ها ببرید . این کار را به مدت 15 تا 20 دقیقه تکرار کنید . بعد از تمام شدن زمان گفته‌شده ، مثل همیشه دندان‌ها را مسواک زده و 2 تا 3 لیوان آب بنوشید .
کاهش پوسیدگی با تغییر رژیم غذایی
تمامی قندها و نشاسته‌های فرآوری شده را حذف کنید . قند غذای باکتری‌ها را تأمین می‌کند ، که درنهایت باعث ایجاد پلاک دندانی می‌شود . نشاسته‌های فرآوری شده نیز مانند قندها عمل می‌کنند . مصرف تمامی مواد غذایی فرآوری شده و غذاهای بسته‌بندی‌شده شامل : هله هوله‌ها ، کیک ، نان سفید ، چیپس ، شیرینی و پفک را کنار بگذارید .
این مواد غذایی دارای مقدار زیادی شکر افزودنی هستند . همیشه به برچسب ارزش غذایی و مواد تشکیل‌دهنده مواد غذایی که مصرف می‌کنید دقت کنید ، حتی اگر مطمئن هستید که ماده غذایی موردنظر سالم و بدون قند است . اگر شکر ، شربت ذرت و دیگر شیرین‌کننده‌های طبیعی و مصنوعی جزو 5 ترکیب اول ماده غذایی مورد نظر بود ، آن را مصرف نکنید .
شکر ماده اصلی در نوشابه و دیگر نوشیدنی‌های شیرین است ، بنابراین اینگونه مواد غذایی را مصرف نکنید . به‌علاوه دیگر مواد مصنوعی موجود در نوشابه باعث تجزیه کردن مینای دندان می‌شوند .
اگر می‌خواهید شیرینی مصرف کنید ، عسل را امتحان کنید ، زیرا طبیعی بوده و خواص آنتی باکتریالی دارد .
حواستان به استیویا باشد ، زیرا این گیاه تا 200 برابر شیرین‌تر از شکر است !!!
در مصرف مرکبات میانه‌روی کنید . مرکبات دارای میزان زیادی اسید هستند که منجر به پوسیدگی دندان می‌شوند . به همین دلیل شما باید در مصرف اینگونه مواد غذایی میانه‌روی کنید ، مخصوصاً ، لیموترش که میزان اسید بسیار بالایی دارد . اگر مرکبات میل کردید ، دهان خود را آبکشی نمایید تا به کاهش میزان اسید موجود روی دندان خود کمک کرده باشید .
هشدار : حواستان باشد که تا 30 دقیقه بعد از مصرف مواد غذایی اسیدی نباید مسواک بزنید ، زیرا باعث آسیب رساندن به دندان‌های خود می‌شوید .
قند طبیعی موجود در میوه‌ها فروکتوز است که در بین باکتری‌ها محبوبیت ندارد . این یعنی شما می‌توانید از مصرف سیب ، گلابی ، هلو و دیگر میوه‌ها ( غیر از مرکبات ) استفاده کنید ، بدون اینکه برای دندان‌های شما ضرری داشته باشد .
غذا را خوب بجوید . یک‌راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ، تولید بزاق بیشتر است . برای کمک به افزایش تولید بزاق ، غذا را کاملاً بجوید ، زیرا باعث تحریک کردن دهان ، جهت تولید بزاق می‌شود .
درست است که مواد غذایی ترش تمایل بیشتری به افزایش تولید بزاق دارند ، اما مواد غذایی ترش اسیدی نیز هستند ، بنابراین آن‌ها را مصرف نکنید .
مکمل موادمعدنی مصرف کنید . یکی از راه‌های برگرداندن مواد معدنی از دست رفته دندان ، رساندن مواد معدنی به بدن است . برای کمک به این کار ، هرروز مولتی‌ویتامین دارای مواد معدنی ، مخصوصاً دارای کلسیم و منیزیم مصرف کنید .
بیشتر افراد نیاز به مصرف 1000 میلی‌گرم کلسیم در روز دارند . آقایان بالای 71 سال و خانم‌های بالای 51 سال نیاز به مصرف 1200 میلی‌گرم کلسیم دارند ، بنابراین با توجه به سنتان کلسیم موردنیاز بدن را تأمین کنید .
همچنین مطمئن شوید که مکمل موردنظر دارای 300 تا 400 میلی‌گرم منیزیم باشد .
ویتامین D بیشتری مصرف کنید . یکی دیگر از راه‌های بالا بردن سلامت دندان‌ها ، بالا بردن مصرف روزانه ویتامین D است . بزرگسالان و کودکان باید روزانه 600 IU ویتامین D مصرف کنند . بزرگسالان بالای 70 سال باید 800 IU از این ویتامین به‌صورت روزانه مصرف کنند . کلسیم و ویتامین D با یکدیگر باعث تقویت استخوان و دندان می‌شوند ، بنابراین به دنبال مکملی باشید که هردوی آن‌ها را داشته باشد .
طریقه جذب ویتامین D به‌صورت طبیعی :
هر 3 روز یک‌بار 10 الی 15 دقیقه در مقابل نور آفتاب قرار بگیرید ، بدون آنکه از کرم ضد آفتاب روی دست‌ها ، پاها و پشت خود استفاده کنید .
مصرف مواد غذایی دارای ویتامین D بالا مثل : ماهی ، شیر سویا ، شیر نارگیل ، شیر گاو ، تخم‌مرغ و ماست نیز می‌تواند به تأمین ویتامین D کمک کنند .
رعایت بهداشت دهان و دندان
روزی 2 بار مسواک بزنید . برای کمک به مبارزه با پوسیدگی دندان ، شما باید حداقل روزی 2 بار مسواک بزنید. در زمان مسواک زدن ، مطمئن شوید که سطح داخل ، خارجی و روی دندان ( وسط ) را مسواک می‌زنید .
حواستان به مسواک زدن پشت دندان‌های جلو باشد ، زیرا این مکان را عموماً جا می‌اندازند . به‌اندازه کافی دندان را بسابید تا پلاک‌های دندانی از بین بروند ، اما بیش‌ازحد فشار وارد نکنید زیرا ممکن است به لثه و دندان خود آسیب وارد کنید .
همچنین از مسواک نرم استفاده کنید . دندان ممکن است با استفاده از مسواک با دندانه‌های بسیار سفت آسیب ببیند .
بگذارید خمیردندان‌دردهانتان باقی بماند . بعد از مسواک زدن ، خمیردندان و کف را تف کنید ، اما دهان خود را آبکشی نکنید . با این کار دندان فرصت بیشتری دارد تا مواد معدنی خمیردندان را جذب کند .
نخ دندان بکشید . نخ دندان می‌تواند باکتری‌هایی که در بین دندان‌های شما هستند و دسترسی به آن‌ها سخت است را از بین ببرند . 46 سانتی‌متر نخ دندان را اندازه‌گیری و قطع کرده و در انگشت وسط خود بپیچید . حدود 2.5 تا 5 سانتی‌متر برای کشیدن نخ در میان دندان‌ها اندازه بگیرید . به‌وسیله انگشت شست و اشاره خود آن را سفت نگه‌دارید . نخ دندان را به‌آرامی در بین دندان‌های خود با حرکات بالایی و پایینی بکشید . نخ دندان را مقدار کمی در پایین‌تر از خط لثه نیز ببرید .
درصورتی‌که در نخ دندان کشیدن مشکل‌دارید ، پیشنهاد می‌کنیم مقاله ” آموزش گام‌به‌گام نخ دندان کشیدن ” را مطالعه بفرمایید .
حداقل روزی یک‌بار نخ دندان بکشید . نخ دندان کشیدن بعد از غذاهای چسبنده یا دارای پوست از اهمیت بیشتری برخوردار است .
نخ دندان کشیدن می‌تواند از پوسیدگی دندان ، التهاب لثه و مشکلات قلبی جلوگیری کند .
چه زمانی به دندان‌پزشک مراجعه کنیم ؟
1 – هرسال برای چکاپ به دندان‌پزشک مراجعه کنید . درست است که استفاده از خمیردندان طبیعی و تغییر رژیم غذایی می‌تواند به محافظت از دندان شما کمک کند ، اما نباید آن‌ها را جایگزین مراجعه به پزشک کرد .
دندان‌پزشک شما می‌تواند سطح سلامت دندان‌های شمارا چک کرده و در صورت وجود مشکل آن را زود تشخیص داده و درمان کند .
اگر زیاد مشکل دندان دارید ، ممکن است نیاز به چکاپ بیشتر داشته باشید .
قبل از استفاده از خمیردندان خانگی و دهان‌شویه خانگی با دندان‌پزشک خود مشورت کنید .
2 – اگر مشکوک به خرابی دندان هستید به دندان‌پزشک مراجعه کنید . اگر هرگونه خرابی و دندان‌درد را مشاهده کردید ، به دندان‌پزشک مراجعه کنید .
اگر سیاه‌رنگ شدن دندان را مشاهده کردید باید بدانید که شما نمی‌توانید دندان خراب ( پوسیدگی شدید ) را در خانه درمان کنید و باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید .
باید بدانید که پوسیدگی و خرابی دندان درزمانی که کوچک هستند علائمی ندارد .
3 – مرتباً دندان‌های خود را عمیقاً تمیز کنید . با این کار شما از ایجاد جرم و پلاک دندانی جلوگیری کرده و به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کنید . باید بدانید که مسواک زدن به‌تنهایی نمی‌تواند تمامی پلاک‌ها و جرم‌های روی دندان را از بین ببرد که همین امر می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان شود .
خوشبختانه دندان‌پزشک می‌تواند با تمیز کردن دندان‌های شما از آن‌ها محافظت کند . هر 6 ماه یک‌بار اقدام به تمیز کردن دندان خود کنید .
بعد از تمیز کردن دندان‌ها ، دندان‌پزشک جهت داشتن پوسیدگی ، دندان‌های شمارا بررسی خواهد کرد .