کبد سموم را تصفیه می‌کند ، موادمغذی را تجزیه می‌کند و در مبارزه با عفونت به شما کمک می‌کند .
درحالی‌که کبد عضوی قوی و انعطاف‌پذیر است ، اما مستعد آسیب با الکل ، داروها و مواد مخدر ، رژیم غذایی نامناسب و عفونت است .
برخلاف دیگر اعضای بدن ، کبد می‌تواند خود را ترمیم کند ، بنابراین میتوان با تغییر سبک زندگی و مصرف بعضی از داروهای گیاهی و شیمیایی آسیب واردشده به این عضو را بازگرداند .
مصرف نمک ، قند و چربی‌های مضر را کم کنید و برنامه‌ای بلندمدت برای داشتن رژیم غذایی سالم داشته باشید . البته برای سالم نگه داشتن کبد کارهای بسیاری میتوان انجام داد که در ادامه به توضیح تمامی آنها میپردازیم .
تغییر سبک زندگی
الکل ، تنباکو و مواد مخدر مصرف نکنید . مصرف الکل مخصوصاً در بلندمدت می‌تواند باعث ایجاد آسیب کبدی در شما شود . اگر بیماری کبدی یا سیروز کبدی دارید ، مصرف حتی مقدار کمی الکل می‌تواند شرایط را برای شما بدتر کند . مصرف تنباکو و مواد مخدر هم می‌تواند آسیب‌های کبدی را بدتر کنند .
در صورت نیاز به ترک سیگار می‌توانید مقاله ” ترک سریع سیگار ” را مطالعه کنید .
حداقل روزی 30دقیقه ورزش کنید . مرتباً ورزش کردن می‌تواند بسیاری از بیماری‌های کبدی را بهبود ببخشد . ورزش می‌تواند در کاهش وزن به شما کمک کند . اگر کبد چرب یا سیروز کبدی داشته باشید ، ورزش باعث افزایش سوخت‌وساز بدن شما می‌شود و به موقعیت‌هایی که باعث بدتر شدن بیماری‌های کبدی می‌شود ، خواهد شد .
مخصوصاً ورزش‌های هوازی می‌تواند کمک‌کننده باشد ، بنابراین آرام دویدن ، دویدن ، دوچرخه‌سواری یا شنا به‌صورت هفته‌ای 5 جلسه و هر جلسه 30 دقیقه می‌تواند به شما کمک کند .
اگر فرد فعالی نیستید ، قبل از شروع به ورزش با پزشک خود مشورت کنید .
کدام داروها به کبد آسیب می‌رسانند ؟
اگر کبد آسیب‌دیده دارید ، قبل از مصرف هرگونه دارویی اعم از تجویزی و غیر تجویزی با پزشک خود مشورت کنید . به‌عنوان‌مثال استامینوفن می‌تواند باعث ایجاد یا بدتر کردن آسیب کبدی شود .
باید بدانید که مصرف استامینوفن با الکل می‌تواند خطرناک باشد ، حتی اگر مشکل کبدی نداشته باشید .
از مکمل‌های غذایی دوری‌کنید . مخصوصاً اگر سیروز کبدی دارید ، هیچ‌وقت مکمل دارویی یا گیاهی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید .
مکمل‌های غذایی می‌توانند باعث بدتر کردن آسیب‌های کبدی یا تداخل در بازسازی کبد شوند .
رژیم غذایی سالم
اگر اضافه‌وزن دارید یا چاق هستید ، به‌صورت تدریجی وزن خود را کم کنید . درحالی‌که کاهش وزن مهم است ، اما کاهش سریع وزن می‌تواند باعث بدتر کردن آسیب کبدی شود . اگر اضافه‌وزن دارید ، به پزشک تغذیه رجوع کرده یا مقاله ” کاهش وزن در خانه ” را مطالعه کنید . شما باید 7% از وزن بدن خود را در طی 1 سال کم کنید .
به رژیم غذایی سالم و کم‌حجم بچسبید ، و فعالیت و ورزش را فراموش نکنید . از گرفتن رژیم‌های سرسختانه ، روزه آب و دیگر روش‌های کاهش سریع وزن خودداری کنید .
چربی‌های اشباع‌شده و ترانس را با نوع سالم آن جایگزین کنید . رژیم غذایی دارای چربی‌های ناسالم زیاد می‌تواند باعث ایجاد کبد چرب یا بدتر کردن آسیب کبدی شود . چربی‌های ناسالم معمولاً در گوشت قرمز ( که البته باید بدانید سرانه مصرف آن در ایران بسیار پایین است ) ، پوست مرغ و بوقلمون ، کره ، مواد غذایی فرآوری شده یافت میشوند ، به‌جای آنها به دنبال چربی‌های اشباع‌نشده که در روغن‌های گیاهی ، ماهی سالمون ، آجیل و دانه‌های سویا یافت میشوند باشید .
حتی اگر چربی مصرفی خود را با نوع سالم آن عوض کنید ، هنوز هم باید میزان چربی و روغن مصرفی را کاهش دهید . میزان چربی مصرفی به سن و میزان فعالیت شما بستگی دارد که بین 5 تا 7 قاشق چای‌خوری است .
میوه‌جات ، سبزیجات و غلات کامل بخورید . مواد غذایی که دارای شاخص گلوکوز پایین هستند ، تأثیر کمتری روی قند خون شما دارند و برای کبد شما بهتر هستند .
مواد غذایی مانند : مرکبات ، سیب ، سبزیجات برگ‌دار ، هویج ، لوبیا ، جو و ماکارونی تولیدشده با غلات کامل ازجمله این مواد غذایی است .
مصرف مواد غذایی که شاخص گلوکز آنها بالاست مانند : نان سفید ، برنج سفید ، سیب‌زمینی و بیشتر غلات‌های صبحانه را محدود کنید .
مصرف نمک خود را به زیر 1500 میلی‌گرم در روز کاهش دهید . علاوه بر دیگر مزیت‌هایی که مصرف کمتر نمک برای شما دارد ، خوردن نمک کمتر می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌های کبدی کمک کند . اگر کبد شما به‌درستی کار نکند ، نمک می‌تواند باعث تورم و نگه‌داشتن آب در بدن شما شود .
به غذای خود نمک اضافه نکنید و از خوردن چیپس ، پفک و دیگر هله هوله ها خودداری کنید . در زمان آشپزی ، به‌جای نمک از دیگر گیاهان معطر و خشک‌شده استفاده کنید .
از نوشیدنی‌ها و غذاهای قندی دوری‌کنید . شما باید سعی کنید که فروکتوز یا به عبارت ساده شکر معمولی مصرف نکنید . این نوع قند در نوشابه ، نوشابه‌های انرژی‌زا ، شیرین‌کننده‌های چای و آب‌میوه‌های صنعتی یافت می‌شود .
به‌علاوه سعی کنید مصرف دسر و شیرینی را نیز کم کنید .
اگر سیروز کبدی دارید ، با دکتر تغذیه صحبت کنید . سیروز کبدی می‌تواند باعث کاهش اشتها و کاهش قابلیت بدن برای جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی شود .
اگر سیروز کبدی یا هرگونه مشکلی در رژیم غذایی خود دارید ، پزشک یا متخصص تغذیه شما ممکن است پیشنهاد کند تا رژیم غذایی با کالری و پروتئین بالا داشته باشید . ممکن است شما مجبور شوید تا مکمل‌های تغذیه‌ای مایع استفاده کنید .
درمان‌های پزشکی
حواستان به علائم خطرناک باشد . اگر علائم غیرمعمولی داشتید ، مخصوصاً اگر کبد شما آسیب‌دیده است یا در ریسک به وجود آمدن آسیب کبدی هستید ، حواستان را خیلی جمع کنید .
تشخیص علائم اغلب سخت هستند ، اما می‌تواند شامل موارد زیر شوند
- درد شکم یا درد بین دنده و باسن
- زرد شدن پوست یا چشم
- ادرار تیره
- خارش
- خستگی
- حالت تهوع
- تورم
حتماً درمان آسیب‌های کبدی خود را انجام دهید . زخم ، اوردوز ، عفونت و دیگر موقعیت‌ها می‌توانند باعث ایجاد آسیب حاد و یک‌دفعه‌ای کبد شوند . برخلاف دیگر ارگان‌های بدن ، کبد می‌تواند خود را بازسازی کند . بعد از درمان مشکل موردنظر و هرگونه تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی ، عملکرد کبد می‌تواند بعد از چند هفته به حالت طبیعی خود بازگردد .
به‌عنوان‌مثال : اگر با اووردوز و آسیب 50 تا 60 درصدی کبد مواجه شوید ، اگر مشکل خاصی پیش نیاید ، باید ظرف 30 روز کاملاً بازسازی شود .
هرگونه مریضی مزمن خود را درمان کنید . با کمک پزشک خود هرگونه بیماری مزمن ، بلندمدت یا مشکل پزشکی خود را درمان کنید . با توجه به بیماری کبدی شما مثل : کبد چرب ، هپاتیت B یا C و سیروز کبدی ، حتماً درمان خود را تا پایان پیگیری کنید .
در مورد درمان‌های نوین با پزشک خود مشورت کنید . با پزشک خود در مورد این‌گونه درمان‌ها صحبت کنید .
به‌عنوان‌مثال : داروهای جدید و جایگزینی سلول درمانی ممکن است به درمان کبد چرب کمک کند که هنوز هیچ درمان یا دارویی در حال حاضر برای آن وجود ندارد .
یا اینکه از سال 2013 داروهای جدید ضدویروسی در دسترس هستند که می‌توانند هپاتیت C را درمان کنند .