طاسی مردانه، یک عارضه ژنتیکی و هورمونی بوده که موجب عقب کشیده شدن موهای خط پیشانی و نازک شدن موهای فرق سر می‌شود. این مدل طاسی، فرایندی مداوم بوده و طی چندین سال به‌طور تدریجی اتفاق می‌افتد. ریزش موها می‌تواند از دوران نوجوانی شروع شود، اما معمولاً در آقایان 40 تا 50 ساله یا مسن‌تر دیده می‌شود. اگر ریزش موی شما بیشتر از حد معمول است، ممکن است به طاسی مردانه مرتبط باشد.
عوامل مؤثر در ایجاد طاسی مردانه
سن خود را در نظر بگیرید. طاسی مردانه با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. سن شما یکی از سه عامل اساسی دخیل در این بیماری است (در کنار عامل وراثت و عدم تعادل هورمون‌های آندروژنی). حدود دوسوم مردان آمریکایی، طاسی مردانه را در سن 35 سالگی تجربه می‌کنند، اما در میان مردان بالای 50 سال، این آمار به 80% جمعیت آن‌ها افزایش می‌یابد. سن خود را ارزیابی کرده و آن را با ریزش موی خود تطبیق دهید.
اگرچه، طاسی مردانه ممکن است در اوایل سنین بزرگ‌سالی اتفاق بیفتد (البته ندرتاً)، اما احتمال وقوع آن با افزایش سن بیشتر می‌شود. ریزش موی ناگهانی در سنین نوجوانی و جوانی معمولاً در اثر ابتلا به برخی بیماری‌ها، درمان‌های پزشکی یا مسمومیت اتفاق می‌افتد.
طاسی مردانه، یکی از شایع‌ترین الگوهای ریزش مو در آقایان است که حدود 95% آن را شامل می‌شود.
طاسی مردانه، در 25% از مردانی که از این عارضه رنج می‌برند، از سن قبل از 21 سالگی آغاز می‌شود.
به اقوام پدری و مادری خود توجه کنید. تصور رایجی وجود دارد مبنی بر اینکه ژن طاسی از طرف اقوام مادری به ارث می‌رسد، بدین معنا که اگر پدرِ مادر شما طاس باشد، شما نیز خواهید شد. آمار ژنتیکی بدست آمده از 80% موارد طاسی، نشان داده‌اند که اگر پدر شما یا پدرِ پدرتان طاس باشد، ژن آن به شما به ارث خواهد رسید. به پدر، پدربزرگ‌ها، عموها، دایی‌ها، پسرعموها و پسردایی‌های خود (تمامی اقوام درجه‌یک و دو)، نگاه کنید و ببینید که آیا همچنان موهای پرپشتی دارند یا خیر. در غیر این صورت، میزان ریزش موها را بررسی کنید و از آن‌ها بپرسید که چه زمانی متوجه ریزش موهای خود شده‌اند. هرچه تعداد بیشتری از اقوام شما طاس باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که شما نیز به طاسی مردانه مبتلا شوید.
در سال 2001، مطالعه‌ای نشان داد احتمال طاس شدن آقایانی که پدرشان طاسی مردانه دارند 5 برابر بیشتر از افرادی است که پدرانشان این مشکل را ندارند.
یکی از ژن‌هایی که باعث طاسی‌های متعدد می‌شود، از مادر به پسر می‌رسد، اما سایر ژن‌ها به‌طورمعمول از پدر به پسر می‌رسند، بنابراین پدران طاس، پسران طاس خواهند داشت.
طاسی، در اثر کوچک شدن فولیکول‌های موی سر در طول زمان به وجود می‌آید که در پی آن موها به‌تدریج نازک و ضعیف‌تر می‌شوند. درنهایت، در اثر ضعیف شدن فولیکول‌ها، موهای جدید رشد نخواهند کرده حتی اگر فولیکول‌ها زنده باشند.
اثر مصرف داروهای استروئیدی را در نظر بگیرید. هورمون‌های جنسی به نام آندروژن‌ها، یکی دیگر از علل اساسی در ایجاد طاسی مردانه هستند. عوامل اصلی دیگر، هورمون‌های تستوسترون و دهیدروتستوسترون (DHT) هستند. تستوسترون، به کمک آنزیمی که در غدد چربی فولیکول‌های مو هستند، تبدیل به دهیدروتستوسترون می‌شود. تولید بیش‌ازحد دهیدروتستوسترون، باعث می‌شود فولیکول‌های مو کوچک‌شده و امکان رشد و زنده ماندن موهای سالم از بین برود. همچنین، این عارضه براثر تولید بیش‌ازاندازه تستوسترون و اتصال غیرطبیعی بیش‌ازحد دهیدروتستوسترون به گیرنده‌های فولیکول‌های مو نیز به وجود آید. اتصال یا حساسیت غیرطبیعی به دهیدروتستوسترون عمدتاً ژنتیکی بوده، اما علت افزایش بیش‌ازحد DHT، استفاده از استروئید ها است؛ خصوصاً در مردان جوانی که برای بدن‌سازی و مزیت‌های ورزشی مایل‌اند عضلات حجیم‌تری داشته باشند. اگر از استروئیدهای آنابولیک به مدت طولانی استفاده کنید، احتمال ریزش موهای شما تقریباً به 100% خواهد رسید.
استروئیدهای آنابولیک : استروئیدهای آنابولیک داروهای نسخه‌ای هستند با مصارف پزشکی محدود که گاهی اوقات به‌طور غیرقانونی برای افزایش توده عضلانی و بهبود عملکرد ورزشی مصرف می‌شوند که در این صورت، عوارض جانبی جدی و اعتیاد بروز می‌کند.
سطح تستوسترون خون آقایانی که طاسی مردانه دارند با آن‌هایی که دچار این عارضه نیستند، تفاوت زیادی ندارد. اگرچه، افرادی که مبتلابه طاسی مردانه می‌شوند، سطح بالاتری از DHT دارند.
بسته به سبک زندگی‌ای که دارید، ریزش 50 تا 100 تار مو در روز طبیعی است، اما ریزش بیش از این تعداد نشان‌دهنده طاسی مردانه یا سایر مشکلاتی است که می‌تواند فولیکول‌های مو و پوست سر را درگیر کند.
داروهایی که برای درمان طاسی مردانه استفاده می‌شود مانند فیناستراید (پروپشیا و پروسکار)، از تبدیل‌شدن تستوسترون به DHT جلوگیری می‌کنند.
ریزش مو با بزرگ شدن پروستات ارتباط مستقیم دارد. یکی دیگر از دلایل یا احتمال ابتلا شما به طاسی مردانه، بزرگ شدن غده پروستات است. رشد خفیف پروستات با افزایش سن، امری طبیعی است و می‌تواند با مقدار DHT خون ارتباط مستقیم داشته باشد؛ بنابراین اگر شما متوجه علائم و نشانه‌هایی ناشی از بزرگ شدن پروستات شده و به طاسی مردانه مشکوک هستید تعجب نکنید، زیرا هردو عوارض ناشی از افزایش DHT خون هستند.
علائم و نشانه‌های بزرگ شدن پروستات شامل افزایش دفعات و فوریت ادرار، مشکل در شروع یا توقف ادرار، درد همراه با ادرار و بی‌اختیاری است.
سایر دلایل مرتبط با طاسی مردانه عبارت‌اند از: سرطان پروستات، بیماری عروق کرونر قلب، دیابت و فشارخون بالای مزمن (هایپرتنشن).
علائم و نشانه‌های طاسی مردانه
خط رشد موی خود را بررسی کنید. ریزش موها در طاسی مردانه ابتدا از جلوی سر شروع می‌شود که به آن خط رشد موی پیشانی می‌گویند. به‌مرورزمان، خط موی پیشانی عقب کشیده می‌شود و در بسیاری از افرادی که مبتلابه طاسی مردانه هستند، به فرم M درمی‌آید که دو طرف آن نسبت به مرکز سر بیشتر عقب می‌رود. درنهایت، موها نازک‌تر و کوتاه‌تر شده و در اطراف کناره‌های سر، فرم نعل اسب ایجاد می‌شود. فرم نعل اسب نشان‌دهنده نوع شدید طاسی مردانه است، بااین‌حال، در برخی از افراد شدیدتر بوده تا جایی که کاملاً موهای خود را از دست می‌دهند.
شما به‌راحتی می‌توانید با نگاه کردن در آینه و مقایسه موهای خود با عکس‌های دوره‌های قبل، وضعیت خط موی خود را بررسی کنید.
فرم M، یکی از رایج‌ترین مشخصه‌های الگوی طاسی مردانه است، زیرا به نظر می‌رسد موهای فرق سر و کناره‌های آن بیشترین حساسیت را به میزان DHT خون، دارند.
در برخی از افراد، با ریزش مو فرم M ایجاد نمی‌شود بلکه کل موهای خط پیشانی به‌یک‌باره به عقب کشیده می‌شوند و فرم نیمه ماه را به خود می‌گیرد بدون آنکه دارای گوشه (قله) هایی در اطراف داشته باشد.
فرق سر خود را بررسی کنید. علاوه بر نازک شدن و عقب کشیده شدن موهای خط پیشانی، این اتفاق ممکن است برای موهای تاج سر نیز بیفتد. گاهی اوقات، طاسی فرق سر قبل از عقب کشیده شدن موهای خط پیشانی ایجاد می‌شود، گاهی اوقات بعدازآن و در مواقع دیگر به‌طور هم‌زمان اتفاق می‌افتد. همان‌طور که گفته شد، فولیکول‌های موی فرق سر نسبت به فولیکول‌های موی بالای گوش‌ها و ناحیه پشت سر، به سطح DHT حساس‌تر هستند.
برای بررسی کردن فرق سر خود، درحالی‌که خود را در آینه نگاه می‌کنید، یک آینه دستی را در بالای سر خود بگیرید و یا اینکه از همسر یا دوست خود بخواهید که از فرق سر شما عکس بگیرد. در طول زمان، عکس‌های خود را باهم مقایسه کنید تا میزان ریزش موی خود را ارزیابی کنید.
گسترش اطراف یا قسمت‌های میانی جلوی سر، یکی از نشانه‌های نازک شدن و ریزش موی سر است.
به موهای ریخته شده بر روی بالش یا برس و شانه خود توجه کنید. برخی از موهایی که در طول روز می‌ریزند طبیعی بوده و مجدداً رشد خواهند کرد، اما در فرم شدید طاسی مردانه، حجم قابل‌توجهی از موها به‌طور دائم ریزش پیدا می‌کنند. روبالشی خود را تمیز کرده و بررسی کنید که چه تعداد از موهایتان بر روی آن ریخته است (عکس بگیرید یا اطلاعات را ثبت کنید). اگر ریزش شبانه موهایتان بیش از ده تا دوازده تار مو است، جای نگرانی است. اگر از برس استفاده می‌کنید، قبل از استفاده، آن را تمیز کرده و پس از برس کشیدن روتین موهایتان، سطح برس را بررسی کنید. به‌طور طبیعی، برس کشیدن موجب ریزش بیشتر موها می‌شود (خصوصاً اگر موهایتان بلند باشد)، اما ریزش بیش از ده ها تار مو طبیعی نبوده و احتمال می‌رود مبتلابه طاسی مردانه شده باشید.
اگر رنگ موهایتان تیره است، از روبالشی رنگ روشن استفاده کنید تا موهای ریخته شده مشخص شوند. متقابلاً، اگر موهای روشنی دارید، از روبالشی تیره‌رنگ استفاده کنید.
استفاده کردن از نرم‌کننده حین شستشوی موها باعث باز شدن گره‌های مو می‌شود، بنابراین هنگام برش کشیدن یا شانه کردن، موهای کمتری ریزش پیدا می‌کنند.
اگر موهایتان را به شکل دم‌اسبی می‌بندید، شب‌ها موقع خواب، آن را بازکنید. با غلتیدن در خواب، موهایتان بیشتر کشیده شده و درنتیجه بیشتر خواهند ریخت.
به خاطر داشته باشید که علائم اولیه طاسی مردانه، نازک شدن و کوتاه شدن موها است و در ابتدا موهایتان لزوماً نخواهند ریخت.
طاسی مردانه را با سایر عوامل دخیل در ریزش مو تفکیک دهید. اگرچه تاکنون طاسی مردانه رایج‌ترین دلیل ریزش مو در مردان بوده است، اما بهتر است با سایر دلایل ریزش مو نیز آشنا شوید، مانند اختلالات غدد درون‌ریز (هیپوفیز، تیروئید)، سوءتغذیه (به‌ویژه پروتئین)، عفونت‌های قارچی، کمبود آهن، مصرف بیش‌ازحد ویتامین A یا سلنیوم، مصرف بیش‌ازحد دارو (به‌ویژه رتینوئیدها و داروهای ضد انعقاد خون) و درمان‌های سرطان (شیمی‌درمانی و پرتودرمانی).
ریزش شدید تمام موهای سر طی یک مدت‌زمان کوتاه، نشان‌دهنده طاسی مردانه نیست. احتمال می‌رود این اتفاق مرتبط با مسمومیت‌های محیطی (مسمومیت با سرب)، مصرف بیش‌ازحد دارو، دوز بالای اشعات یا ضربه شدید روحی (شوک یا ترس)، باشد.
اگر ریزش موهای شما به‌صورت لکه‌ای بوده و تمام پوست سرتان پوسته‌پوسته شده است، ممکن است مبتلابه عفونت کرم حلقوی شده باشید. سایر علائم این بیماری عبارت‌اند از: شکننده شدن موها، ورم پوست، قرمزی و ترشحات.
ریزش سریع موها یا همراه بودن آن با علائمی نظیر خارش، سوزش و نازک شدن پوست سر، می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک بیماری زمینه‌ای به‌جز (یا همراه با) طاسی مردانه باشد.
برخی از مراقبت‌های مو مانند استفاده از روغن‌های داغ، رنگ و مواد شیمیایی که برای صاف کردن موها استفاده می‌شوند، به پوست سر آسیب رسانده و موجب ریزش دائمی موها می‌شوند.
با یک متخصص ریزش مو، مشورت کنید. برای اینکه مطمئن شوید مبتلابه طاسی مردانه شده‌اید، با یک متخصص ریزش مو که می‌تواند یک متخصص پوست یا پزشک متخصص باشد، صحبت کنید. طاسی‌های مردانه عموماً از طریق ظاهر و الگوی ریزش موها شناسایی می‌شوند. بااین‌حال، پزشکتان سؤالاتی در مورد سابقه این عارضه در بستگان شما خواهد پرسید (خصوصاً اقوام مادری) و پوست سر شما را زیر یک دستگاه با قابلیت بزرگنمایی کنندگی (دستگاه دنسیتومتر) بررسی خواهد کرد تا میزان کوچک شدن فولیکول‌های مو را ارزیابی کند.
برای تشخیص صحیح ریزش موهای شما، نیازی به آنالیز موها یا نمونه‌برداری از پوست سر نخواهد بود.
پزشکتان بایستی در کنار تجویز دارو یا پیشنهاد جراحی پیوند مو، شما را درزمینهٔ روش‌های درمانی دیگر نیز راهنمایی کند.
نکات:
1 – تشخیص و درمان سریع طاسی مردانه می‌تواند منجر به کاهش سرعت ریزش مو در بسیاری از آقایان شود، بااین‌حال، مراقب عوارض جانبی داروها باشید، زیرا در این صورت درمانی نخواهند داشت.
2 – آقایانی که مبتلابه فرم خفیف یا نسبتاً شدید طاسی مردانه هستند، می‌توانند با مدل دادن صحیح یا کوتاه کردن موها، کم‌پشت شدگی ناشی از ریزش موهای خود را بپوشانند. از پیرایشگر خود بخواهید برای حجیم‌تر نشان دادن موهای نازک شده‌تان، مدلی را پیشنهاد کند (فقط از مدل دادن موهای خود به فرم کامب آور خودداری کنید).
کامب آور : موهای شانه‌زده به سمت عقب به همراه بغل موهای تراشیده شده
3 – سایر روش‌های درمان نوع شدید طاسی مردانه عبارت‌اند از: جراحی پیوند مو، لیزر درمانی، استفاده از تکه‌ها یا بافت های مو و کلاه‌گیس‌های کامل.
4 – برخی از آقایان ترجیح می‌دهند که موهای خود کامل بتراشند تا اینکه موهایشان ظاهر نعل اسبی داشته باشد. خوشبختانه، امروزه تقریباً دیدگاه بدی نسبت به طاس بودن وجود ندارد.