درحالی‌که هرکسی گاهی اوقات اسهال یا یبوست را تجربه می‌کند ، داشتن سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند باعث شود که شما هرروز آن‌ها را تجربه کنید . سندرم روده تحریک‌پذیر یک بیماری مزمن در روده بزرگ است .
ممکن است فکر کنید که سندرم روده تحریک‌پذیر یک بیماری است ، اما درواقع روده بزرگ شما تغییر آنچنایی ای نکرده است ، و درواقع سندرم روده عصبی با ایجاد علائم و عوارضی خود را نشان می‌دهد .
سندرم روده تحریک‌پذیر 3 نوع مختلف دارد :
یبوست غالب : یعنی غالباً فرد دچار یبوست است .
اسهال غالب : یعنی غالباً فرد دچار اسهال است .
یبوست و اسهال : فرد هم دارای اسهال و هم یبوست است .
کاهش درد سندرم روده تحریک‌پذیر
از کمپرس گرم استفاده کنید . شما میتوانید درد مرتبط با کرامپ سندرم روده تحریک‌پذیر را با کمپرس گرم کاهش دهید . شما میتوانید از پدهای برقی یا بطری آب گرم برای این کار استفاده کنید . این کار می‌تواند اسپاسم دردناک را متوقف کند .
پد یا بطری را به مدت 20 دقیقه بگذارید بماند ، فقط حواستان باشد که آن را مستقیماً روی پوست نگذارید .
همچنین میتوانید در وان آب داغ نیز دراز بکشید . همچنین اگر از یبوست رنج می‌برید ، نمک دریا به آب داخل وان اضافه کنید .
داروهای مصرفی کدامند ؟
از پزشک خود بخواهید تا برای غلبه بر علائم بیماری ، برایتان دارو تجویز کند . اگر دچار یبوست باشید ، ممکن است پزشک شما برایتان لوبیپروستون تجویز کند . اگر اسهال داشته باشید پزشک ممکن است برای شما آلوسترون تجویز کند .
اگر سندرم روده شدید داشته باشید ، ممکن است پزشک شما برایتان دز پایینی از داروهای ضدافسردگی را تجویز کند . این کار باعث کاهش سیگنال دردی که از طرف روده به مغز ارسال می‌شود ، خواهد شد ، به‌جای آنکه علائم شما را درمان کند .
آلوسترون تنها داروی مورد تأیید برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر اسهالی است . باور بر این است که می‌تواند تحرک روده را کم کند . باید بدانید که عوارض جانبی خیلی جدی‌ای مرتبط با آلوسترون وجود دارد ، مانند : افزایش جریان خون در روده و یبوست شدید که نیازمند درمان در بیمارستان است . همچنین ممکن است با دیگر داروها مانند : آنتی هیستاین ها و بعضی از داروهای ضدافسردگی تداخل دارویی داشته باشد .
همچنین میتوانید از داروهای بدون نیاز به نسخه برای غلبه بر علائم خود استفاده کنید . به‌عنوان‌مثال داروهای ضد اسهال بدون نیاز به نسخه پزشک مصرف کنید .
ورزش کنید ، اما چه ورزشی ؟
داشتن ورزش منظم می‌تواند به منقبض شدن روده شما و رسیدن به حالت نرمال خود کمک کند . سعی کنید 5 روز در هفته 30 دقیقه ورزش متوسط داشته باشید ، که می‌تواند به کاهش اضطراب ، بهبود خلق‌وخو و کمک به مدیریت وزن به شما کمک کند . اگر ورزش باعث بدتر شدن علائم شما شد ، با پزشک خود مشورت کنید تا نوع ورزش شما را عوض کند .
ورزش‌هایی با شدت متوسط شامل : شنا ، راه رفتن سریع ، ایروبیک آبی و فعالیت‌هایی مانند باغبانی می‌تواند برای شما خوب باشند .
ورزش کردن را برای خود به‌صورت یک عادت کنید . به‌عنوان‌مثال ، شما ممکن است سعی کنید همیشه قبل از صبحانه خوردن پیاده‌روی کنید یا آخر هفته‌ها همیشه به شنا کنید .
یاد بگیرید چگونه درد را تحمل‌کنید . اگر درمان‌های همیشگی کنترل درد کار نکرد ، ممکن است بخواهید راه‌های دیگری را امتحان کنید . درمان با ریلکس کردن یا هیپنوتیزم درمانی را امتحان کنید .
درمان رفتاری – شناختی نیز از دیگر روش‌های مؤثر در درمان سندرم روده تحریک‌پذیر است ، همچنین در بهبود اضطراب مرتبط با سندرم روده نیز تأثیر دارد .
برخلاف داروها و تغییر رژیم غذایی ، این درمان‌ها برای کنترل درد بدون عوارض جانبی هستند .
روغن نعناع مصرف کنید . از مکمل روغن نعناع دارای روکش ( باز شونده در روده ) که به آن entric-coated میگویند ، برای درمان درد شکمی و همچنین اسهال و نفخ میتوانید استفاده کنید .
طبق دز پیشنهادی کارخانه سازنده از قرص استفاده کنید . روغن نعنا باعث آرام کردن معده و سیستم گوارش شما می‌شود . این می‌تواند باعث دفع ساده‌تر باد معده شود .
همچنین ، نعنا را میتوانید به‌صورت دمنوش استفاده کنید تا درد در سیستم گوارش خود را تسکین دهید . دمنوش های حاوی زنجبیل ، هل و رازیانه را نیز میتوانید امتحان کنید .
درمان با مواد مغذی
فیبر محلول بیشتری مصرف کنید . اگر اسهال یا یبوست به دلیل سندرم روده تحریک‌پذیر دارید ، فیبر محلول بخورید . این فیبرها در آب حل می‌شوند و باعث شکل‌گیری ژله‌ای در روده بزرگ شما می‌شوند ، که می‌تواند باعث شود تا اسهال آرام شود .
همچنین فیبرهای محلول باعث بهبود یبوست با ایجاد دفع راحت‌تر مدفوع و کاهش درد می‌شوند .
میزان فیبر موردنیاز شما به سن و جنسیت شما وابسته است . حدوداً 25 گرم در روز برای خانم‌های بالغ و 38 گرم برای آقایان بالغ میزان مناسبی است .
برای تأمین فیبر در رژیم غذایی خود مواد غذایی زیر را مصرف کنید :
- میوه‌ها : سیب ، گلابی و توت
- آجیل و مغزها
- جو
- حبوبات : نخود ، عدس و دانه‌های سویا
- بامیه
- بلغور جو دوسر
فیبرهای نامحلول را نیز مصرف کنید . اگر عموماً یبوست ناشی از سندرم روده تحریک‌پذیر یا همان روده عصبی دارید ، به‌صورت تدریجی فیبر نامحلول ( که در آب حل نمی‌شوند ) را به رژیم غذایی خود اضافه کنید . به‌آرامی و هفته‌ای 2 تا 3 گرم فیبر به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا به‌روزی 25 تا 60 گرم فیبر در روز برسید .
اگر افزایش مصرف فیبر را خیلی سریع انجام دهید ، ممکن است باد معده را تجربه کنید .
فیبر باعث پشتیبانی از باکتری‌های داخل روده می‌شود که باعث بهبود عملکرد روده خواهند شد . برای تأمین فیبر نامحلول موردنیاز خود مواد غذایی زیر را بخورید :
- هویج
- کدو سبز
- عدس
- کرفس
- دانه‌های کتان
- غلات کامل ( فرآوری نشده ) : این ماده‌های غذایی دارای هر 2 نوع فیبر هستند .
پروبیوتیک و پریبیوتیک بخورید . پروبیوتیک و پریبیوتیک باعث تغذیه و ساپورت باکتری‌های داخل روده می‌شوند . همچنین آن‌ها از روده شما در مقابل باکتری‌های مضر که می‌توانند باعث تحریک سندرم روده شوند ، محافظت میکنند .
اندازه‌گیری کلونی پروبیوتیک در غذا سخت است ، بنابراین سعی کنید مواد غذایی متنوعی مانند : سبزیجات سبز برگ‌دار ( کلم ، اسفناج و غیره ) ، کلم بروکلی ، گل‌کلم بخورید .
برای تأمین پریبیوتیک مواد غذایی زیر را مصرف کنید :
- موز
- آرد گندم پخته‌شده
- سبوس گندم
- مارچوبه
- کنگر فرنگی
- ریشه کاسنی
- تره‌فرنگی
مکمل پروبیوتیک مصرف کنید ، اما چگونه آن را انتخاب کنیم ؟
مکملی را انتخاب کنید که دارای رشته‌های زیاد و متفاوتی از باکتری‌ها باشد ( مانند : L. acidophilus, L. Fermentum, L. rhamnosus, B. longum و B. bifidum )
.
مهم نیست که نوع پروبیوتیک به چه شکلی ( کپسول ، قرص یا شربت ) باشد . فقط باید آزادسازی آن کنترل‌شده باشد و در اسید معده حل نشود .
برند معتبری را از مکمل پروبیوتیک را انتخاب کنید . تاریخ انقضای مکمل را چک کرده و مطمئن شوید که حداقل 25 میلیارد کلونی ( CFUs ) را دارا باشد . بزرگسالان باید روزانه بین 10 تا 20 میلیارد CFUs به‌صورت مکمل مصرف کنند .
مواد غذایی غیرپاستوریزه تخمیر شده مصرف کنید . مواد غذایی تخمیر شده می‌توانند باعث ساپورت کردن و دوباره پر کردن روده با میکروب‌ها شوند . مواد غذایی غیرپاستوریزه را انتخاب کنید ، زیرا پاستوریزه‌کردن باعث از بین بردن باکتری‌های خوب ( پروبیوتیک ) می‌شود .
درحالی‌که هیچ‌گونه اظهارنظری در مورد میزان مصرف مواد غذایی غیرپاستوریزه نشده است ، سعی کنید مقداری از این نوع مواد غذایی مانند : ماست ، کفیر و تمپه بخورید .
رژیم غذایی سندرم روده تحریک پذیر
رژیم غذایی خود را تنظیم کنید .
فود مپ چیست ؟
به عبارت ساده ، فود مپ مواد غذایی یا ترکیباتی هستند که با بدتر کردن علائم سندرم روده تحریک‌پذیر مرتبط هستند . این‌گونه مواد غذایی را مصرف نکنید یا مصرف آن‌ها را به 1 الی 3 وعده در روز کاهش دهید . به‌صورت عمومی شما باید رژیم غذایی کم‌چرب و کربوهیدرات کامل را دنبال کنید .
به‌عنوان‌مثال : غلات کامل ، لبنیات بدون لاکتوز ، مواد غذایی فاقد گلوتن ، ماهی ، مرغ ، گوشت قرمز و بعضی از میوه و سبزیجات مانند : هویج ، موز ، خیار ، انگور و گوجه می‌توانند مناسب باشند .
حداقل به مدت 4 تا 6 هفته رژیم غذایی با فودمپ پایین داشته باشید . ممکن است درد شکمی شما سریعاً از بین برود یا اینکه مقداری بیشتر طول بکشد تا این اتفاق بی‌افتد .
با پزشک خود درباره اینکه چه چیزی مصرف کنید یا نکنید مشورت کنید .
باور بر این است که کربوهیدرات‌هایی با زنجیره کوتاه جذب ضعیفی در روده دارند و سریعاً به‌وسیله باکتری‌های داخل روده تخمیر می‌شوند . تولید گاز در این پروسه باعث ایجاد علائم ناخوشایند خواهد شد .
مصرف قند ( فروکتوز ) خود را محدود کنید . فروکتوز نمی‌تواند به‌سادگی در روده شما جذب شود ، که همین امر می‌تواند باعث کرامپ و اسهال شود . میوه‌هایی مانند : سیب ، زردآلو ، آلبالو ، خرما ، انجیر ، گلابی ، هندوانه و کمپوت میوه را مصرف نکنید .
همچنین شما باید از مواد غذایی که دارای میزان زیادی شربت فروکتوز ذرت هستند نیز خودداری کنید ، این ماده می‌تواند در خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها وجود داشته باشد .
حواستان به قطع مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند : زایلیتول ، سوربیتول ، مالیتول و مانیتول باشد . ( زیرا دارای پولیولها بوده و سیستم گوارش را تحریک میکنند ) .
همچنین شما نباید از سبزیجات زیر استفاده کنید ، زیرا باعث ایجاد مشکل در سیستم گوارش شما می‌شوند :
- مارچوبه
- کلم بروکلی
- کلم بروکسل
- کلم
- گل‌کلم
- سیر
- رازیانه
- تره‌فرنگی
- کنگر فرنگی
- قارچ
- بامیه
- پیاز و نخود
کمتر لبنیات بخورید . لبنیات دارای لاکتوز است ، لاکتوز نوعی کربوهیدرات بوده که بعد از شکسته شدن ( تجزیه ) به قند تبدیل می‌شود . لاکتوز می‌تواند باعث حساس کردن سیستم گوارش شما شود . اگر فکر می‌کنید که ممکن است به لاکتوز حساسیت داشته باشید ( که به آن عدم تحمل لاکتوز میگویند ) ، ممکن است با مصرف آن‌ها مشکلاتی مانند علائم سندرم روده تحریک‌پذیر در شما پدیدار شود . سعی کنید میزان مصرف شیر ، بستنی ، ماست ، خامه‌ترش و پنیر را محدود کنید .
شما میتوانید از ماست‌هایی که با پایه سویا هستند و فاقد لاکتوز بوده مصرف کنید . اما شما هنوز هم نباید سویا مصرف کنید .
حواستان به میزان مصرف غلات و حبوبات باشد !!!
تعدادی از غلات دارای فروکتان ها هستند که می‌توانند باعث تحریک کردن سیستم گوارش شما شوند . میزان مصرف غلاتی مانند : گندم ، جو ، چاودار و گندم آلمانی که دارای گلوتن هستند را محدود کنید . همچنین شما باید میزان مصرف حبوبات را نیز در رژیم غذایی خود کاهش دهید ، زیرا دارای گالاکتان هستند و ممکن است باعث تحریک کردن سیستم گوارش شما شوند .
گالاکتان ها و فروکتان ها می‌توانند باعث باد معده و نفخ که از علائم سندرم روده است ، بشوند .
حبوبات زیر را مصرف نکنید :
- لوبیا
- نخود
- عدس
- سویا
میوه‌جات و سبزیجات بخورید . بسیاری از میوه‌جات و سبزیجات در رژیم غذایی و فود مپ قابل‌مصرف هستند . این میوه‌جات و سبزیجات دارای مقدار زیادی کربوهیدرات نیستند و بدن را برای تجزیه کردن خود به دردسر نمی‌اندازند .
به‌عنوان میوه میتوانید موز ، توت ، ملون‌ها ( به‌غیراز هندوانه ) ، مرکبات ، انگور و کیوی بخورید .
بسیاری از سبزیجات نیز هستند که با خوردن آن‌ها سیستم گوارش شما تحریک نمی‌شود . سعی کنید نیمی از غذای هر وعده شما را سبزیجات تشکیل دهد .
سبزیجات مفید برای سندرم روده عصبی :
- فلفل دلمه
- خیار
- بادمجان
- لوبیا سبز
- زیتون
- کدو مسما
- گوجه
- کدو سبز
- ریشه‌ها : هویج ، سیب‌زمینی ، سیب‌زمینی شیرین ، زنجبیل و غیره
- برگ‌ها : کاهو ، اسفناج و کلم
گوشت و غلات بخورید . پروتئین موردنیاز خود را از منابعی مانند گوشت قرمز ، ماهی ، تخم‌مرغ ، آجیل و مغزه ( غیر از پسته ) تأمین کنید . این به معنای این نیست که شما نمی‌توانید غذاهای دیگر را بخورید ، فقط باید حواستان باشد که پروتئین و غلات مصرفی شما نباید دارای شکر یا گندم باشد ، زیرا می‌توانند باعث تحریک کردن سیستم گوارش شما شوند .
گوشت و غلاتی را انتخاب کنید که دارای فروکتوز کم ( که در فودمپ بالا قرار می‌گیرد ) باشد .
غلات‌هایی که میتوانید آن‌ها را مصرف کنید :
- ذرت
- برنج
- جو دوسر
- کینوآ
- ذرت خوشه‌ای
درباره سندرم روده بیشتر بدانید
علائم سندرم روده کدامند ؟
علائم سندرم روده می‌تواند در هر فردی نسبت به فرد دیگر متفاوت باشد و همچنین شدت آن نیز تفاوت داشته باشد .
علائم شایع سندرم روده عصبی :
1 – مخاط در مدفوع
2 – باد معده و نفخ
3 – یبوست
4 – اسهال
5 – احساس فوریت در اجابت مزاج
6 – احساس نیاز به اجابت مزاج دوباره بعد از اجابت مزاج
7 – کرامپ و درد شکمی که ممکن است بعد از اجابت مزاج بهتر شود
سندرم روده چگونه است و چه عوارضی دارد ؟
سندرم روده تحریک‌پذیر یا همان روده عصبی ، اختلال در عملکرد سیستم گوارش است . این به معنای آن است که سیستم گوارش شما به دلایل نامعلوم دچار تغییرات می‌شود . اما این تغییرات باعث آسیب به سیستم گوارش شما نمی‌شوند .
عوارضی که عموماً با IBS یا همان سندرم روده همراه است :
1 – انتقال عصبی مختلط بین مغز و روده بزرگ
2 – مشکل در پیش روی غذا در سیستم گوارش
3 – افسردگی ، اضطراب و بیماری پنیک
4 – رشد بیش‌ازحد باکتری‌ها در روده
5 – تغییرات در سطح هورمون‌های بدن
6 – حساسیت‌های غذایی
پزشک چه کمکی می‌تواند به شما بکند ؟
با توجه به اینکه هیچ‌گونه تستی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد ، پزشک با توجه به شرایط شما تست فیزیکی ، آزمایش خون و مدفوع و عکس‌برداری ، برای شما تجویز می‌کند .
اگر پزشک به این نتیجه برسد که شما سندرم روده تحریک‌پذیر یا همان روده عصبی دارید ، به شما پیشنهاد‌هایی در مورد رژیم غذایی می‌دهد . همچنین ممکن است داروهایی مانند :
- شل کننده عضلات
- ضدافسردگی‌ها
- ضد اسهال یا یبوست
برای شما تجویز کند تا علائم بیماری شما را کاهش دهد .
دفترچه رژیم غذایی داشته باشید . مواد غذایی مصرفی خود را بنویسید و آن‌ها را دنبال کنید و ببینید که بعد از مصرف آنچه علائمی دارید . درصورتی‌که علائم سندرم روده شما بدتر شد ، در آینده آن مواد غذایی را مصرف نکنید .
بیشتر افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند ، با 1 یا چند مورد از موادغذایی زیر به مشکل برخورد میکنند :
1 – مواد غذایی دارای چربی زیاد
2 – مواد غذایی دارای شیرین‌کننده‌های مصنوعی
3 – مواد غذایی که باعث باد معده و نفخ می‌شوند ( مانند : کلم و لوبیا )
4 – بعضی از محصولات لبنی
5 – الکل
6 – کافئین
نکته : حتماً فیبر را به‌آرامی به رژیم غذایی خود اضافه کنید ، این کار به بدن شما اجازه می‌دهد تا به مصرف فیبر بیشتر عادت کرده و خود را با آن وفق دهد . اگر فیبر را یک‌دفعه‌ای به رژیم غذایی خود اضافه کنید ، علائم سندرم روده بدتر خواهد شد .