فولیکولیت، در اثر التهاب فولیکول‌های مو ایجاد میشود که ممکن است درگیر عفونت‌های باکتریایی یا قارچی شده که معمولاً بثورات یا تاول‌های خارش‌آور و دردناکی در اطراف یک یا چند فولیکول عفونی، پدیدار می‌شوند. فولیکولیت میتواند در اثر پاتوژن ها (عوامل بیماری‌زا) ی مختلفی به وجود آید و میزان شدت عفونت آن متغیر باشد، بنابراین با روش‌های بسیاری قابل‌درمان است.
عفونت شما میتواند خفیف بوده یا یک مورد اورژانسی باشد، این مقاله به شما کمک می‌کند تا پوست خود را در کمترین زمان به بهترین حالت درمان کنید.
درمان فولیکولیت با روش‌های خانگی
ناحیه عفونی‌شده را مرتباً با صابون‌های آنتی باکتریال، بشویید. اکثر فولیکولیت های خفیف، درنهایت به‌خودی‌خود بهبود می‌یابند.با این حال می‌توان سرعت روند درمان را با مراقبت‌های صحیح بالا برد. به کمک صابون آنتی باکتریال، فولیکول‌های عفونی‌شده را روزی دو بار شستشو دهید. سپس آب‌کشیده و با یک دستمال یا حوله تمیز، خشک‌کنید.
مراقب باشید شستشو را به‌آرامی انجام دهید. از صابون یا اسکراب (لایه‌بردار) قوی استفاده نکنید؛ زیرا آن‌ها پوست را تحریک کرده و هرگونه قرمزی و التهاب را بدتر می‌کنند.
اگر بر روی صورتتان فولیکولیت دارید، حتماً از صابون آنتی باکتریال مخصوص پوست صورت استفاده کنید. این صابون‌ها، ملایم‌تر از صابون‌های آنتی باکتریال معمولی هستند.
از یک کمپرس ساده آب‌نمک استفاده کنید. کمپرس گرم: دستمال کهنه یا پارچه جاذبی است که در آب گرم خیسانده شده و بر روی ناحیه آسیب‌دیده قرار داده میشود تا التهاب فروکش کرده و تسکین یابد و روند درمان سریع‌تر شود. استفاده از کمپرس آب‌نمک، خاصیت آنتی باکتریال دارد (البته جزئی). برای تهیه کمپرس آب‌نمک، چند قاشق پر از نمک خوراکی را در یک یا دو استکان آب گرم حل کنید. یک گوله پنبه یا دستمال را در آب‌نمک خیسانده و به‌آرامی بر روی فولیکولیت ها قرار دهید.
ناحیه آسیب‌دیده را در آب گرم و آلومینیوم استات بخیسانید. آلومینیوم استات که به محلول بارو نیز معروف است، یک داروی قابض و آنتی باکتریال ارزان‌قیمت و بدون نسخه است که عموماً برای درمان انواع عفونت‌های پوستی خفیف استفاده میشود. آلومینیوم استات میتواند باکتری‌های عامل فولیکولیت را از بین برده، ورم و سوزش ناحیه عفونی‌شده را تسکین داده و روند درمان را سرعت بخشد.
برای استفاده از محلول بارو، خیلی ساده یک پاکت آن را در مقدار آب گرمی که توصیه‌شده است، حل کنید. یک دستمال تمیز را در محلول آلومینیوم استات خیسانده، بیرون آورید و به‌آرامی بر روی ناحیه عفونت کرده قرار دهید. دستمال را بر روی آن ناحیه نگه‌دارید و در صورت نیاز مرتباً آن را در محلول آلومینیوم استات بخیسانید.
پس از انجام آن، ظرف حاوی محلول آلومینیوم استات را شسته و دستمال را به زیر جریان آب سرد بگیرید. دستمال را با آب داغ شسته و خشک‌کنید تا تمامی باکتری‌ها و قارچ‌های روی آن از بین بروند.
فولیکولیت را با جو دوسر درمان کنید. باورتان میشود یا خیر، از روزگاران قدیم از جو دوسر به خاطر خاصیت ضد خارشی که دارد، برای درمان تحریکات پوستی به‌صورت خانگی استفاده می‌شده است. سعی کنید بدن خود (یا فقط ناحیه آسیب‌دیده) را در یک وان خانگی حاوی جو دوسر خیسانده یا بر روی آن ناحیه، لوسیون جو دوسر بمالید. از احساس تسکین‌دهنده ملایم این روش درمانی لذت ببرید، اما برای جلوگیری از بدتر شدن فولیکولیت ها، حتی از این محلول‌های ملایم نیز بیش‌ازحد استفاده نکنید.
مانند آنچه در بالا ذکر شد، حتماً با یک دستمال یا حوله تمیز، ناحیه آسیب‌دیده را خشک‌کنید.
استفاده از طب سنتی مانند سرکه را در نظر بگیرید. بسیاری از بیماری‌های پوستی خفیف مانند فولیکولیت را می‌توان با روش‌های طب مکمل یا طب سنتی درمان کرد. برخی از پزشکان به این‌گونه درمان‌ها بسیار اطمینان دارند اگرچه غالباً از طرف جامعه پزشکی موردحمایت قرار نمی‌گیرند. اگر می‌خواهید از طب مکمل استفاده کنید، این کار را عاقلانه انجام دهید؛ کاری نکنید که فولیکولیت شما بدتر شده، باکتری‌های بیشتری را به ناحیه آسیب‌دیده وارد کنید یا مانع درمان آن شوید. یکی از درمان‌های طب مکمل سرکه است که در زیر به آن می‌پردازیم (سایر درمان‌ها را می‌توانید به‌صورت آنلاین بیابید).
آب گرم و سرکه سفید را به نسبت دوبه‌یک باهم کاملاً مخلوط‌کنید. یک دستمال تمیز را در محلول سرکه خیسانده، بیرون آورید و بر روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید. کمپرس را در همان محل به مدت 5 تا 10 دقیقه نگه‌دارید و در صورت نیاز، دستمال را مرتباً با محلول بخیسانید.
درمان فولیکولیت با روش‌های پزشکی
در موارد شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. فولیکولیت ها معمولاً خفیف بوده و درد و سوزش جزئی دارند. بااین‌حال، مانند سایر عفونت‌ها، در اثر عدم رسیدگی می‌توانند شدیداً عفونی شوند. درصورتی‌که فولیکولیت های شما به‌خودی‌خود درمان‌نشده و شما با علائم شدیدتری مانند تب، تورم شدید و سوزش مواجه شدید، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید. ایمن بودن بسیار بهتر از تأسف خوردن است، مراجعه به‌موقع به پزشک، موجب صرفه‌جویی بیشتر زمان و هزینه در درازمدت میشود.
معمولاً اگر به یک پزشک عمومی مراجعه کنید کفایت می‌کند (پزشک خانواده یا عمومی). سپس ممکن است ، پزشکتان شما را به یک متخصص پوست ارجاع می‌دهد.
اگر فولیکولیت هایتان بیشتر شده‌اند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
برای رفع خارش و تسکین درد، از داروی هیدورکورتیزون استفاده کنید. هیدروکورتیزون یک کرم موضعی است که سوزش و خارش پوست را تسکین داده و درمان می‌کند. برای کاهش درد، روزانه 2 تا 5 مرتبه (به‌دفعات موردنیاز) از کرم 1% هیدروکورتیزون استفاده کنید. مقداری از پماد را مستقیماً بر روی فولیکولیت قرار داده و به کمک انگشتان یا یک اپلیکاتور تمیز، آن را به‌آرامی بر روی ناحیه آسیب‌دیده مالش دهید. اگر از دستان خود استفاده می‌کنید، قبل از پماد زدن، آن‌ها را به‌خوبی شسته و خشک‌کنید تا باکتری‌ها را به زخم خود منتقل نکنید.
توجه داشته باشید که هیدروکورتیزون اگرچه میتواند درد و التهاب را تسکین دهد، اما در از بین بردن باکتری‌ها نقش مؤثری ندارد.
از مسکن‌ها و ضدالتهاب‌های بدون نسخه استفاده کنید. برای تسکین درد و التهاب ناشی از فولیکولیت، می‌توانید از طیف وسیعی از داروهای بدون نسخه که برای درمان این عارضه مناسب هستند، استفاده کنید. مسکن‌های ارزان‌قیمت و رایج مانند استامینوفن و آسپیرین، به کاهش درد خفیف فولیکولیت ها کمک می‌کنند. داروهای مسکن دیگری مانند ایبوپروفن که خاصیت ضدالتهابی دارند گزینه بسیار خوبی هستند، زیرا این داروها علاوه بر تسکین درد، به‌طور موقت التهاب ایجادشده در اثر درد را نیز کاهش می‌دهند.
نوجوانان و کودکان نباید بدون تأیید پزشک از آسپیرین استفاده کنند.
اگرچه مصرف دوز پایین مسکن‌های بدون نسخه ضرری برای بدن ندارند، اما در صورت استفاده بیش‌ازحد یا طولانی‌مدت (بیشتر از 10 روز)، می‌توانند منجر به ایجاد بیماری‌های جدی مانند آسیب‌های کبدی شوند، بنابراین همیشه هنگام مصرف داروهای خریداری‌شده از دستورالعمل‌های توصیه‌شده نوشته شده روی آن پیروی کنید.
در موارد شدید، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید. در مورد فولیکولیت هایی که بانظافت و درمان‌های خانگی بهبود نمی‌یابند، ضروری است که از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت باکتریایی استفاده کنید. آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در اکثر داروخانه‌ها و فروشگاه‌های بزرگ به فروش می‌رسد. بااین‌حال، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی قوی‌تر را باید با نسخه پزشک خریداری کرد که آن‌ها هم معمولاً برای عفونت‌های شدید تجویز می‌شوند.
در صورت ابتلا به عفونت قارچی، از داروهای ضد قارچی استفاده کنید. همان‌طور که در بخش مقدمه ذکر شد، برخی از عفونت‌های فولیکولیت نه با باکتری‌ها بلکه در اثر قارچ‌ها به وجود می‌آیند. در چنین مواردی، برای درمان عفونت نیاز به داروهای ضد قارچی خواهید داشت. داروهای ضد قارچی هم به‌صورت خوراکی و هم به‌صورت موضعی وجود دارند؛ مانند داروهای آنتی باکتریال، داروهای ضد قارچی ملایم را نیز می‌توانید بدون نسخه خریداری کنید، اما برای تهیه نوع قوی‌تر آن نیاز به نسخه پزشک خواهید داشت.
پزشکتان میتواند در تشخیص علت عفونت و تجویز درمان مناسب به شما کمک کند.
جوش ها و کاربانکل‌ها(عفونت پوستی ناشی از فولیکول مو) را توسط یک متخصص تخلیه کنید. در موارد حاد، فولیکولیت ها درنهایت تبدیل به کاربانکل و تاول‌های دردناک پر از چرک می‌شوند. اگر با چنین جوش هایی مواجه شدید، به پزشک خود مراجعه کنید. با تخلیه جوش ها، روند درمان سریع‌تر شده و درنهایت باعث میشود کمتر جای زخم‌ها باقی بماند. بهتر است این کار را خودتان انجام ندهید. تلاش برای شکافتن و تخلیه جوش ها بدون استفاده از امکانات استریل پزشکی، مطمئناً منجر به ایجاد عفونت‌های ثانویه خواهد شد.
چرا فولیکولیت ایجاد میشود ؟
ناحیه مبتلابه فولیکولیت را اصلاح (شیو) نکنید. فولیکولیت غالباً در اثر تحریک پوستی ناشی از اصلاح یا شیو غیربهداشتی، به وجود می‌آید. اگر پوست زیر ریش‌ها یا سایر نواحی که مرتباً اصلاح می‌کنید مبتلابه فولیکولیت است، برای مدتی شیو نکنید. اصلاح مداوم موجب تحریک پوست آن ناحیه شده و باعث انتقال بیماری از یک سمت به سمتی دیگر میشود.
اگر مجبور هستید که اصلاح کنید، در حد امکان سعی کنید که پوستتان کمتر تحریک شود. بهتر است به‌جای استفاده از ریش‌تراش دستی، از نوع برقی آن استفاده کنید و موها را به‌جای خلاف جهت رویش، در جهت رویش آن‌ها اصلاح کنید. از تمیز بودن ریش‌تراش خود در هر مرتبه استفاده، مطمئن باشد.
به فولیکولیت های خود دست نزنید. انگشتان و دست‌ها، شایع‌ترین انتقال‌دهنده‌های باکتری هستند. این بدان معناست که آن‌ها همانند هواپیما که افراد را حمل‌ونقل می‌کند، باکتری‌ها را حمل کرده و انتقال می‌دهند. اگرچه، این ناحیه ممکن است خارش‌آور، سوزش‌آور و دردناک باشد، اما سعی کنید که از خاراندن و کندن آن‌ها خودداری کنید. تصور کنید این قسمت از بدنتان یک منطقه ممنوعه است؛ قبل از تماس با آن‌ها دستان خود را شسته و تنها فقط زمانی که می‌خواهید صابون بزنید، کرم موضعی بمالید یا کمپرس بگذارید؛ به آن‌ها دست بزنید.
لباس‌های تنگ نپوشید. عمل مکانیکی مالش لباس بر روی پوست بدن در طول روز میتواند باعث جوش زدن و سوزش پوست شده که درنهایت منجر به عفونت خواهد شد. همچنین، لباس‌هایی که هوا را ردوبدل نمی‌کنند، باعث عفونت پوست نیز می‌شوند. اگر مستعد ابتلا به فولیکولیت هستید، حتماً لباس‌های نرم و آزاد بپوشید تا پوستتان تحریک نشود.
همچنین، مراقب باشید لباس‌هایی که در تماس با فولیکولیت ها هستند، خیس نشوند. لباس خیس به پوست می‌چسبد و آن را بیشتر تحریک می‌کند. اگر عرق می‌کنید یا لباستان خیس شده است، برای جلوگیری از عفونت، آن‌ها را عوض کنید.
پوست خود را در معرض مواد تحریک‌کننده قرار ندهید. پوست افراد با یکدیگر متفاوت است، برخی از افراد مستعد جوش و بثورات هستند درحالی‌که برخی دیگر مقاوم‌اند. اگر شما مبتلابه فولیکولیت شده (یا مستعد ابتلا به آن هستید)، سعی کنید که در معرض موادی که موجب تحریک پوست شما می‌شوند قرار نگیرید (خصوصاً موادی که نسبت به آن‌ها آلرژی دارید)، زیرا تحریک شدن میتواند موجب عفونت شده یا در روند درمان آن را با مشکل مواجه کند.
برای مثال، شاید نیاز باشد که از استفاده از مواد آرایشی، روغن‌ها، لوسیون ها و مالش دادن پوستتان خودداری کنید.
با آب تصفیه نشده، حمام و شنا نکنید. بنا به دلایل موجهی، به فولیکولیت اصطلاحاً “بثورات وان داغ” گفته میشود. شنا کردن، حمام کردن یا به‌عبارتی‌دیگر غوطه‌ور شدن در استخر یا وان آب داغ غیربهداشتی، یکی از شایع‌ترین راههای ابتلا به عفونت فولیکولیت است. یکی از اصلی‌ترین باکتری‌های عامل فولیکولیت، سودوموناس آئروجینوزا است به به‌راحتی از طریق آب غیربهداشتی به بدن منتقل میشود. اگر مستعد فولیکولیت هستید، مراقب باشید تا در تماس با آب راکد تصفیه نشده قرار نگیرید.
از کرم‌های موضعی استروئیدی، بیش‌ازحد استفاده نکنید. استفاده بیش‌ازحد برخی از داروهای پزشکی، میتواند احتمال ابتلا به عفونت فولیکولیت را بالا ببرد. پمادهای استروئیدی موضعی مخصوصاً هیدروکورتیزون، در ایجاد عفونت فولیکولیت موثراند. متناقضاً، هیدروکورتیزون موضعی، خود یکی از درمان‌های رایج فولیکولیت های خفیف است.
اگر برای درمان فولیکولیت خود از هیدروکورتیزون استفاده می‌کنید، در صورت عدم مشاهده پیشرفت در روند بهبودی، به پزشک خود مراجعه کنید؛ به تعویق انداختن و استفاده بیش‌ازحد از کرم‌های استروئیدی، میتواند عفونت را بدتر کند.
مراقب زخم‌های خود باشید تا عفونی نشوند. اگر فولیکول‌های مو در مجاورت عفونتی باشند که تحریک‌شده و پخش‌شده است، می‌توانند ملتهب شده و عفونی شوند؛ بنابراین هرگونه عفونت پوستی را فوراً و به‌طور حرفه‌ای درمان کنید. اجازه ندهید که عفونت‌ها از کنترل خارج شوند، آن‌ها زمانی که کوچک و محدود هستند نسبت به زمانی که پخش می‌شوند، راحت‌تر درمان می‌شوند.