لک و پیس چیست ؟
بیماری لک‌وپیس، یک اختلال خودایمنی لاعلاج است که با از بین بردن سلول‌های تولیدکننده ملانین، لکه‌های روشنی به‌طورمعمول در پوست صورت و دست‌ها ایجاد می‌کند. لک‌وپیس در صورت انتشار یافتن، می‌تواند در شما استرس ایجاد کرده و شمارا درگیر ظاهر خود سازد، اما روش های بسیاری وجود دارند که می‌توانید علائم این بیماری را کنترل کرده و احتمالاً رنگدانه های پوست خود را بازیابید.
یکی از مؤثرترین روش های درمانی، استفاده از اشعه UVB است که به تیره‌تر شدن لکه‌ها و جلوگیری از بزرگ‌تر شدن آن‌ها کمک می‌کند. همچنین می‌توانید برای کنترل انتشار آن‌ها، داروهای خوراکی و موضعی تجویزشده توسط پزشکتان را مصرف کنید. زمانی که در خانه هستید، از پوستتان مراقبت کرده و جهت حفظ رنگدانه های پوست، از داروهای مکمل استفاده کنید.
درمان با نوردرمانی
اگر پزشک یا متخصص پوست، روش درمانی NB-UVB را پیشنهاد می‌دهند، در مورد آن پرس‌وجو کنید. در رابطه با شرایط بیماری‌تان با پزشک خود صحبت کنید و اگر همچنان لکه‌های پوستتان در حال رشد و انتشار یافتن هستند، پزشکتان را در جریان بگذارید. ببینید آیا معتقدند که درمان با اشعه ماوراءبنفش باند باریک B (NB-UVB) بر علائم بیماری شما تأثیرگذارند یا خیر. پزشکتان ممکن است یک متخصص لک‌وپیس یا متخصص پوست به شما معرفی کند که بتوانید مؤثرترین روش درمان را پیدا کنید.
اشعه‌های ماوراءبنفش باند باریک B (NB-UVB)، کمی تشعشات UV را ساطع کرده که به تحریک سلول‌های ملانین ساز لکه‌های روشن پوست کمک می‌کند. معمولاً، اگر بیش از 5% از سطح بدنتان را لکه‌های روشن پوشش داده باشند، روش NB-UVB، بیشترین اثرگذاری را خواهد داشت.
برای گرفتن نتیجه بهتر ممکن است کمتر از 50 جلسه درمانی NB-UVB موردنیاز باشد.
شما همچنین می‌توانید روش درمانی PUVA را انجام دهید. در این روش از داروی پسورالن قبل از مواجه‌شدن با اشعه‌های UVA استفاده کرده که به تیره‌تر شدن پوست شما کمک می‌کند.
روش درمانی PUVA، احتمال ابتلا به مسمومیت نوری و سرطان پوست را افزایش میدهد.
چشم‌ها و ناحیه تناسلی خود را درصورتی‌که مبتلابه لک‌وپیس نیستند، در حین درمان، بپوشانید. زمانی که برای جلسه نوردرمانی به مطب پزشک خود مراجعه می‌کنید، لباس‌هایتان را درآورده تا تمامی نواحی مبتلابه لک‌وپیس، در معرض نور قرار بگیرند. اگر در صورت خود لک‌وپیس ندارید، قبل از ورود به اتاقک نور، عینک رنگی بزنید که چشمانتان را بپوشاند. برای حفاظت از ناحیه تناسلی خود، لباس‌زیر جنس پنبه‌ای سفید یا آبی بپوشید و یا از یک حوله جراحی آبی‌رنگ استفاده کنید. به نواحی تیره‌رنگ اطراف نوک سینه‌تان ضدآفتاب زده تا از سوختن آن‌ها جلوگیری شود.
پزشک یا متخصص پوست شما معمولاً در حین جلسات نوردرمانی، تجهیزات ایمنی لازم را در اختیار شما قرار میدهد.
اگر بر روی پلک هایتان لک‌وپیس دارید، در حین درمان نباید از عینک استفاده کنید. به‌جای آن، زمانی که وارد اتاقک نور می‌شوید چشمانتان را ببندید تا مستقیماً به نور نگاه نکنید.
اگر فقط در بالاتنه خود لک‌وپیس دارید، می‌توانید زمان انجام نوردرمانی، شلوار خود را به تن داشته باشید.
به مدت 5 دقیقه، در یک لایت باکس (اتاقک نوری) NB-UVB بایستید. زمانی که پزشکتان اجازه داد وارد اتاقک UV شده و درحالی‌که مستقیماً به روبرو نگاه می‌کنید، بایستید. با روشن شدن لامپ‌های UV، بدن خود را بی‌حرکت نگه‌دارید و تا زمانی که پزشک لامپ‌ها دوباره خاموش کند، در اتاقک بمانید. معمولاً مدت‌زمان این جلسات بین 3 تا 5 دقیقه است اما، بسته به شرایط بیماری شما، این مدت‌زمان ممکن است متغیر باشد.
اشعه UVB، سلول‌های پوستی لکه‌های روشن پوست شمارا تحریک کرده و به آن‌ها در تولید مجدد ملانین کمک می‌کند.
نکته: اگر بر روی پلک های خود لک‌وپیس دارید و از عینک محافظ استفاده نکرده‌اید، از بسته بودن کامل چشمانتان در طول درمان، اطمینان حاصل کنید.
نوردرمانی را به‌صورت 3 بار در هفته به مدت 6 ماه، ادامه دهید. برای تداوم درمان خود، پزشک یا متخصص پوستتان را طبق تاریخ‌های برنامه‌ریزی‌شده نوردرمانی، ملاقات کنید. در هر جلسه حتماً حضورداشته باشید در غیر این صورت لکه‌های شما مجدداً گسترش خواهند یافت. به‌طورمعمول، درمان به مدت 6 تا 12 ماه طول می‌کشد، اما این زمان ممکن است بسته به‌شدت و سایز لکه‌هایتان متغیر باشد.
احتمالاً بین 2 تا 3 ماه زمان لازم است که به نتایج قابل‌توجه حاصل از نوردرمانی برسید. اگر سریعاً متوجه تغییرات در رنگ پوستتان نشدید، ناامید نشوید.
اگر نمی‌توانید به کلینیک‌های نوردرمانی مراجعه کنید، از تجهیزات نوع خانگی آن استفاده کنید. اگر لک‌وپیس‌های کوچکی بر روی صورت و بدنتان دارید، تجهیزات دستی نوردرمانی را انتخاب کنید. به طریق دیگر، می‌توانید از دستگاه‌های مخصوصی که برای دست‌ها یا پاها ساخته‌شده‌اند، استفاده کنید. در مورد نحوه استفاده از این محصولات، با پزشک یا متخصص پوست خود صحبت کنید. برای اثربخش بودن درمان، از دستگاه‌های نوردرمانی فقط طبق برنامه زمان‌بندی‌شده‌ای که پزشکتان توصیه کرده است، استفاده کنید.
شما معمولاً می‌توانید لامپ‌های NB-UVB را از فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی یا مستقیماً از پزشک خود خریداری کنید. همچنین ممکن است آن‌ها را به‌صورت آنلاین بیابید.
دستگاه‌های خانگی معمولاً تحت پوشش بیمه قرار ندارند، بنابراین ممکن است نیاز باشد که شما خودتان آن‌ها را خریداری کنید. معمولاً هزینه سیستم‌های دستی حدود 300 دلار آمریکا است. شما ممکن است بتوانید اتاقک‌های سایز بزرگ را خریداری کنید، اما به‌طورمعمول آن‌ها حدود 5000 دلار آمریکا هزینه خواهند داشت.
درمان‌های پزشکی لک و پیس
برای کمک به بازگشت رنگ لک‌وپیس‌ها، از پمادهای دارویی استفاده کنید. از پزشک خود در مورداستفاده از داروهای دوز متوسط تا قوی کورتیکواستروئید یا مهارکننده‌های کلسینورین مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس برای لک‌وپیس‌های کوچک صورت و گردنتان، سؤال کنید. به‌طور روزانه، مقدار تجویزشده از پماد را بر روی ناحیه آسیب‌دیده پوستتان بمالید. ممکن است 2 تا 3 ماه طول بکشد تا شما متوجه تغییرات در رنگ پوستتان بشوید.
شما می‌توانید برای بهتر شدن نتایج درمان، در کنار نوردرمانی، از کورتیکواستروئید ها و مهارکننده‌های کلسینورین استفاده کنید.
پمادها بر روی افراد مختلف، تأثیرات متفاوتی دارند، بنابراین ممکن است آن‌ها در درمان لک‌وپیس‌های شما آن‌قدر مؤثر نباشند.
هشدار: پمادها ممکن است موجب نازک شدن و رگه‌دار شدن پوست شما شوند. برخی از مهارکننده‌های کلسنورین ممکن است در ایجاد لنفوم یا سرطان پوست نقش داشته باشند. برای مواجه نشدن با عوارض جانبی پمادها، آن‌ها را طبق دستور پزشک استفاده کنید.
اگر لکه‌های جدیدتان به‌طور هفتگی در حال افزایش هستند، در مورد استروئید های خوراکی با پزشکتان صحبت کنید. اگر کورتیکواستروئید های موضعی به‌طور مؤثری مانع ایجاد لکه‌های جدید نمی‌شوند، به‌جای آن از قرص‌های خوراکی استفاده کنید. هرروز صبح سر ساعتی که پزشکتان تجویز کرده است، دارویتان را میل کنید.
لک‌وپیس‌های خود را زیر نظر داشته و بزرگ یا کوچک‌تر شدن سایزشان را یادداشت کنید. هرماه یا دو ماه یک‌بار، پزشکتان را ملاقات کرده تا وضعیت بیماری شمارا بررسی کند که آیا نیازی به تغییر دوز دارو دارید یا خیر.
استروئید های خوراکی را فقط طبق دستور پزشک مصرف کنید، زیرا می‌توانند موجب بالا رفتن فشارخون، افزایش وزن و مشکلات بینایی شوند.
کورتیکواستروئید های خوراکی با دوز پایین، احتمالاً می‌توانند در جهت متوقف کردن (تثبیت کردن) لک‌وپیس‌هایی که به‌سرعت در حال رشد هستند، استفاده‌شده و هم‌زمان با انجام نوردرمانی NB-UVB، مصرف شوند.
برای تقویت آنتی‌اکسیدان‌ها و مبارزه با مولکول‌های آسیب‌رسان، از استاتین استفاده کنید. درحالی‌که شما معمولاً از استاتین برای کاهش کلسترول استفاده می‌کنید، تحقیقات نشان داده‌اند که این ماده به بازیابی رنگدانه های لک‌وپیس‌ها نیز کمک می‌کند. برای اطلاع از اینکه آیا مصرف استاتین برای شما مناسب هست با پزشک خود مشورت کنید. استاتین را طبق دستور پزشک استفاده کنید که به‌طورمعمول مصرف آن روزی یک‌بار است. ماهی یک‌بار به پزشک مراجعه کرده تا اگر بهبودی در وضعیت شما حاصل‌شده است، بررسی کند.
آزمایش‌های زیادی در رابطه با عملکرد استاتین صورت نگرفته است، بنابراین ممکن است درمان مؤثری برای شما نباشد.
کنترل بیماری لک‌وپیس به شیوه خانگی
برای محافظت از نواحی بی‌رنگ شده پوست، از کرم‌های ضدآفتاب با SPF 30 استفاده کنید. مطمئن باشید که SPF ضد آفتابی که استفاده می‌کنید حداقل 30 باشد، در این صورت شما در برابر آفتاب محافظت خواهید شد. کرم ضدآفتاب را بر روی پوست خود بمالید تا جایی که کاملاً جذب شود. تجدید کردن ضدآفتاب هر دو ساعت یک‌بار، موجب باقی ماندن آن و حفاظت پوست شما در برابر سوختگی می‌شود.
ازآنجایی‌که بیماری لک‌وپیس باعث از بین رفتن ملانین پوست می‌شود، مناطق آسیب‌دیده پوست در اثر مواجه با آفتاب، به‌جای برنزه شدن، دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند.
هرزمان که به خارج از منزل می‌روید تا جایی که امکان دارد با پوشیدن لباس‌های آستین‌بلند و شلوارهای بلند، پوست خود را بپوشانید.
هشدار: اگر مبتلابه بیماری لک‌وپیس هستید، به‌هیچ‌عنوان از سولاریوم‌ها و لامپ‌های برنزه کننده استفاده نکنید، زیرا احتمال دارد دچار سوختگی شدید شده و لکه‌هایتان بزرگ‌تر گردند.
مراقب صدمات فیزیکی به پوستتان باشید. بیماری لک‌وپیس پوست شمارا حساس‌تر کرده و جراحات می‌توانند موجب از دست دادن رنگدانه های پوست در 2 هفته پس از وقوع حادثه بشوند. مراقب خاراندن، خراشیده شدن و سوختن پوست خود باشید. این مراقبت‌ها همچنین شامل تتو نکردن و انجام ندادن حرکات ورزشی که تماس فیزیکی دارند نیز می‌شوند. تمام تلاش خود را کرده تا شرایط آسیب‌رسانی برای بدنتان ایجاد نشود.
این بدان معنا نیست که شما نمی‌توانید به خارج از خانه رفته و با دوستانتان خوش بگذرانید. فقط بیشتر مراقب انجام فعالیت‌هایی که احتمالاً می‌توانند به شما صدمه بزنند، باشید.
برای کمک به کنترل بیماری لک‌وپیس، بر استرس خود غلبه کنید. به دلیل اینکه پیدایش برخی موارد لک‌وپیس ممکن است در اثر استرس‌های روانی و عاطفی باشد، زمانی را برای ریلکس کردن خود اختصاص دهید. انجام تمرینات یوگا، پیاده‌روی جهت احساس رهایی کردن و یادداشت وقایع روزانه می‌توانند به کاهش استرس شما کمک کنند. اگر همچنان استرس دارید، سعی کنید به دوستان، خانواده یا یک درمانگر دسترسی پیداکرده تا بتوانید با آن‌ها صحبت کنید و موردحمایت قرار گیرید.
سعی کنید به گروه‌های حمایت‌کننده بیماری لک‌وپیس در محل زندگی خود ملحق شده و با افرادی که تجربیات مشابه شمارا دارند، ارتباط برقرار کنید.
به‌طور روزانه اسیدفولیک و ویتامین‌های B12 را مصرف کنید تا ببینید آیا از بی‌رنگ شدن پوست شما جلوگیری می‌کنند یا خیر. قبل از شروع استفاده از این مکمل‌ها، از پزشک خود در مورد احتمال ایجاد تداخل در سایر روش های درمانی توسط این مکمل‌ها سؤال کنید. مکمل را هرروز مصرف کرده و نحوه اثرگذاری آن‌ها بر روی لک‌وپیس‌ها را ثبت کنید. اگر لک‌وپیس‌ها کوچک‌تر شده و به‌دفعات کاهش یافتند، به استفاده از ویتامین‌ها ادامه داده تا از بازگشت مجدد لکه‌ها جلوگیری شود.
شما می‌توانید اسیدفولیک و ویتامین B12 را از داروخانه‌های محلی خود خریداری کنید.
تحقیقات کمی در موردبررسی اثرات اسیدفولیک و ویتامین B12 بر روی بیماری لک‌وپیس انجام‌شده است، بنابراین ممکن است برای شما چندان نتیجه‌بخش نباشند.
برای کمک به بازگشت رنگ پوستتان، سعی کنید روزانه از مکمل جینکگو بیلوبا استفاده کنید. قبل از شروع به استفاده از مکمل جینکگو بیلوبا، برای اطمینان از اینکه با سایر داروها و درمان‌ها تداخلی ندارد، با پزشک خود صحبت کنید. درحالی‌که به دنبال روش های درمانی دیگری هستید، روزانه یک عدد مکمل را مصرف کرده تا اثر آن را در ممانعت از گسترش لک‌وپیس‌ها یا تیره‌تر کردن لکه‌های پوستتان بررسی کنید.
شما می‌توانید مکمل جینکگو بیلوبا را از داروخانه‌های محلی خود تهیه کنید.
مطالعات جامع بسیاری در مورد نقش جینکگو بیلوبا در درمان لک‌وپیس انجام‌نشده است، بنابراین این روش ممکن است خیلی مؤثر نباشد.
نکات مهم
1 – سعی کنید از لوازم‌آرایشی برنزه کننده و کانسیلرها برای یکدست کردن رنگ لکه‌ها با رنگ سایر نواحی پوستتان استفاده کنید.
2 – اگر به خاطر وجود بیماری‌تان، درگیر ظاهر خود بوده و دچار استرس هستید، با گروه‌های حمایتی بیماری لک‌وپیس یا شخصی که مورد اعتماد شماست، ارتباط بگیرید.
3 – اگر بیش از 50% پوستتان رنگ خود را ازدست‌داده است، برای یکدست کردن رنگ پوستتان، روش های رنگ بری را بر روی نواحی تیره‌تر پوست خود انجام دهید. در این صورت، پوست شما رنگدانه ای نخواهد داشت و پس از درمان، در برابر نور خورشید حساس خواهد بود.
هشدارها
1 – همیشه قبل از شروع مصرف مکمل‌ها یا به‌کارگیری درمان‌های جدید با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که با چیزی که از قبل مصرف می‌کنید، تداخل نداشته باشد.
2 – اثرات انجام نوردرمانی در درازمدت، همچنان در حال بررسی است، بنابراین احتمال سرطان‌زا بودن این روش در اثر انجام طولانی‌مدت آن، وجود دارد.
3 – برخی از کرم‌ها و پمادهای موضعی می‌توانند موجب نازک شدن پوست و رگه‌دار شدن ظاهر صورت شما بشوند. همچنین، ممکن است ارتباطی بین مصرف این داروها و ابتلا به لنفوم و سرطان پوست نیز وجود داشته باشد.