ورم بدن یک عارضه پزشکی است که در اثر تجمع آب و مایعات در بافت‌ها به وجود می‌آید. بدن شما در طول دوره بارداری برای حفظ و نگهداری جنین در حال رشد، خون و مایعات بیشتری تولید می‌کند، درنتیجه ورم کردن در خانم‌های باردار بسیار رایج است. بنابراین آب و مایعات اضافی بدن در دست‌ها، صورت، ران‌ها ، مچ پا و پاها تجمع یافته و به‌طور ناراحت‌کننده‌ای باعث ورم کردن این نواحی از بدن می‌شوند. اگر در دوران بارداری خود دچار ورم شده‌اید، روش‌های متفاوتی برای درمان این عارضه وجود دارد.
درمان و نکات اولیه درمان ورم بارداری
تاجایی که امکان دارد دراز بکشید. ایستادن یا نشستن بطوریکه کف پاها بر روی زمین قرار بگیرند می‌تواند ورم را تشدید کند، زیرا افزایش فشار به رگ‌ها مانع از بازگشت خون به قلب شما میشود. از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت به صورتی که کف پاها بر روی زمین باشد خودداری کنید تا ورم پاها و مچ پاهایتان فروکش کند.
غیرممکن است که گاهی اوقات روی پاهای خود نایستید. هرزمان که ایستاده بودید به‌دفعات سعی کنید بنشینید و پاهای خود را از قسمت مچ بچرخانید، این کار باعث به جریان افتادن مایعات جمع شده در این نواحی میشود.
دقت کنید که در دوران بارداری از کفش‌های راحت استفاده کنید. کفش‌های تنگ و پاشنه‌بلند باعث تشدید ورم پاها و درنتیجه افزایش ناراحتی در شما خواهند شد.
در زمان استراحت، پاهای خود را بالا نگه‌دارید. هر زمان که در حال استراحت هستید پاهای خود را بالا نگه‌دارید. انجام این کار نه‌تنها باعث ریلکس شدن شما میشود، بلکه موجب به گردش افتادن راحت‌تر خون و مایعات بدن شده و ورم ایجادشده را بهبود می‌بخشد.
ممکن است با نگه‌داشتن پاهای خود بالاتر از سطح قلبتان احساس بهتری داشته باشید، اما هر کاری که احساس راحتی بیشتری به شما می‌دهد انجام دهید.
در نظر داشته باشید که به هنگام خواب چند بالش در زیر پاهای خود قرار دهید.
از جوراب‌های واریس استفاده کنید. جوراب‌های ساق بلند تنگ با فشار واردکردن به پاهای شما باعث بهتر شدن جریان خون و مایعات تجمع یافته در پاهایتان می‌شوند. برای کاهش ورم پاهای خود از جوراب‌های واریس استفاده کنید.
بسته به میزان شدت ورم پاهایتان می‌توانید از جوراب‌های ساق بلند با درجات متفاوت سفتی _جوراب‌های تنگ تا آزادتر_استفاده کنید.
برای خرید چنین جوراب‌هایی نیاز به نسخه پزشک ندارید، اما در رابطه با اینکار می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید، هر چند که اینکار عموما مفید است.
بیمه احتمالاً هزینه خرید جوراب‌های واریس را به شما خواهد پرداخت، البته به نوع بیمه شما نیز بستگی دارد.
برای خرید جوراب‌های واریس می‌توانید به داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی مراجعه کنید.
لباس‌های راحت و آزاد بپوشید. اگر بدنتان ورم‌کرده است، پوشیدن لباس‌هایی که در قسمت‌های مچ دست، مچ پا و بازوها تنگ هستند باعث ناراحتی شما خواهند شد. از لباس‌های آزاد با الیاف طبیعی استفاده کنید تا راحت‌تر بتوانید حرکت کنید.
شما ممکن است نیاز داشته باشید که لباس‌های مخصوص بارداری بپوشید. این گونه لباس‌ها قابلیت آزادتر شدن هم‌زمان با افزایش سایز شمارا دارند و نسبت به لباس‌های غیر بارداری راحت‌تر هستند.
پوشیدن لباس‌های آزاد، خنک و نرم مانند لباس‌های جنس پنبه‌ای یا پشمی مرینوس باعث کاهش دمای بدن شما شده و از تعریق بیش‌ازحد جلوگیری می‌کنند، درنتیجه مانع از شدت یافتن ورم ناشی از بارداری می‌شوند.
نواحی ورم‌کرده را ماساژ دهید. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که ماساژ دادن به درمان ورم ناشی از بارداری کمک می‌کند. نواحی ورم‌کرده بدنتان را ماساژ دهید یا برای این کار از یک ماساژور حرفه کمک بگیرید.
با دست کشیدن بر روی این نواحی به سمت قلب، به برگشت مایعات اضافی بدن به قلبتان کمک می‌کنید.
ماساژ دادن را بدون آنکه باعث ایجاد درد شود با فشار انجام دهید.
از پزشکتان بخواهید که ماساژ مخصوص دوران بارداری را به شما آموزش دهد.
زمانی که هوا بسیار گرم است از خانه بیرون نروید. آب‌وهوای گرم و تابش خورشید باعث تشدید ورم میشود. در زیر سایه ماندن یا مکانی که سیستم تهویه هوا دارد و دور شدن از تابش خورشید به درمان ورم ناشی از بارداری کمک خواهند کرد.
زمانی که احساس کردید در هوای گرم ورم بدنتان شدت می‌یابد، به مکانی خنک بروید تا درگیر عوارض ناراحت‌کننده آن نشوید.
در استخر، شنا یا استراحت کنید. اگر خارج از خانه هستید و امکان ورود به مکانی خنک را ندارید، برای شنا و استراحت به داخل استخر بروید. با انجام این کار بدن شما خنک‌تر شده و فشار اضافی از روی مفاصل شما برداشته میشود و به این شکل به کاهش ورم کمک می‌کند.
شنا کردن بهترین راه‌حل برای به جریان انداختن خون و مایعات بدن شما است.
اگر شنا کردن بلد نیستید خودتان را بر روی آب شناور کرده یا داخل آب راه بروید.
برای درمان ورم ناشی از بارداری از کمپرس سرد استفاده کنید. سرما باعث کاهش جریان خون به این نواحی میشود درنتیجه مانع از ایجاد تورم شده و شما احساس راحتی بیشتری خواهید کرد. برای کاهش ورم در هر یک از نواحی متورم بدنتان، یک کمپرس سرد بر روی آن‌ها قرار دهید.
شما می‌توانید یک کمپرس سرد را به‌طور متناوب و در صورت نیاز هر دو ساعت یک‌بار به مدت 10 تا 15 دقیقه بر روی نواحی متورم شده قرار دهید.
برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از سرمازدگی، بسته‌های یخ را درون یک حوله یا تی‌شرت بپیچید.
در محیطی راحت و خنک بخوابید. در اتاقی راحت، خنک و دارای تهویه مناسب بخوابید. در ضمن در صورت امکان به پهلوی چپ خود بخوابید. با رعایت فاکتورهای لازم مانند دمای مناسب اتاق، نحوه صحیح خوابیدن و راحت بودن تختخواب، می‌توانید به کاهش ورم ناشی از بارداری کمک کنید.
در صورت امکان به پهلوی چپ خود بخوابید. خوابیدن در این جهت باعث کاهش فشار بر روی بزرگ سیاهرگ زیرین شما میشود، این رگ یک از بزرگ‌ترین سیاهرگ‌های بدن است که مسئولیت بازگشت خون از نواحی پایینی بدن به سمت قلب را دارد که موجب کنترل ورم نیز میشود.
برای بهتر خوابیدن، دمای اتاق را بین 16 تا 24 درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید.
برای گردش هوای اتاق پنجره را بازکرده یا از فن استفاده کنید.
از ملحفه‌هایی با جنس الیاف طبیعی مانند پارچه‌های پنبه‌ای استفاده کنید. این کار به کنترل دمای بدن شما و درنتیجه کاهش ورم ناشی از بارداری کمک می‌کند.
کاهش ورم ناشی از بارداری
سدیم ( نمک ) را از رژیم غذایی خود حذف کنید. نمک اضافی موجب احتباس آب در بدن شما میشود که این خود ورم را تشدید می‌کند. تا جایی که امکان دارد سدیم را از رژیم غذایی خود قطع کنید تا ورم بدنتان بهبود یابد.
مقدار نمک موردنیاز برای خانم‌های باردار روزانه 3000 میلی‌گرم است که شما می‌توانید برای به حداقل رساندن ورم ناشی از بارداری‌تان، این مقدار را کاهش دهید.
از خوردن غذاهای مملو از نمک بپرهیزید. برای مثال، غذاهای آماده و فرآوری شده حاوی مقادیر زیادی نمک هستند.
روش دیگر برای کاهش مقدار اضافی سدیم بدنتان، خوردن غذاهای مملو از پتاسیم نظیر موز، زردآلو، پرتقال، سیب‌زمینی شیرین و چغندر است.
به مقدار کافی آب بنوشید. شاید غیرمنطقی به نظر برسد اما هیدراته نگه‌داشتن بدن یکی از بهترین راههای بیرون راندن مایعات اضافی بدن است. نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز به شما در هیدراته ماندن بدنتان، مراقبت از بارداری‌تان و کاهش ورم ناشی از بارداری کمک خواهد کرد.
آب یکی از بهترین عوامل دفع‌کننده مایعات اضافی بدن است. در صورت داشتن فعالیت یا احساس نیاز، روزانه 10 فنجان ( معادل 2.3 لیتر) آب بنوشید.
از نوشیدنی‌های حاوی شکر مانند سودا یا آب‌میوه‌های فرآوری شده بپرهیزید.
بدن را در حالت کاملا منظم نگه دارید. انجام حرکات منظم شکمی به دفع نمک و آب اضافی بدن کمک می‌کند. دفع کردن این موارد و سایر فضولات بدن به کاهش ورم ناشی از بارداری کمک خواهد کرد.
برای دفع آب و نمک اضافی بدن از خوردن فیبرها غافل نشوید. روزانه به مقدار 20 تا 35 میلی‌گرم از منابع فیبری محلول و نامحلول استفاده کنید.
فیبر محلول در مواد غذایی مانند: جو ، حبوبات ، سیب ، گلابی و کتان وجود دارد. شما می‌توانید فیبرهای غیر محلول را از غذاهایی مانند: گندم کامل و برنج قهوه‌ای، کلم بروکلی، کدوسبز، هویج و کلم پیچ به دست آورید.
انجام حرکات ورزشی منظم به شما نظم داده و باعث حرکات روده‌ای در شما میشود.
ورزش کنید یا حرکات منظمی انجام دهید. انجام تمرینات قلبی عروقی ( تمرینات ورزشی که باعث افزایش ضربان قلب و تنفس شده و جریان خون و اکسیژن را به اندام های بدن بالا می برد ) در به گردش انداختن و دفع مایعات اضافی بدن کمک می‌کند. برای کاهش ورم ناشی از بارداری، روزانه مقداری فعالیت فیزیکی داشته باشید. قبل از انجام این تمرینات، برای کسب اطمینان از بی‌خطر بودن آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
سعی کنید روزانه به مدت 30 دقیقه ورزش کنید. اگر قبل از دوره بارداری‌تان فعالیت بیشتری داشته‌اید، درصورتی‌که پزشکتان تأیید کند می‌توانید به همان شیوه ادامه دهید.
شما می‌توانید برای کمک به کاهش ورم و حمایت از سلامتی خود ، هر نوع تمرینات قلبی را انجام دهید. در کنار پیاده‌روی می‌توانید دویدن، شنا کردن، قایق‌رانی و دوچرخه‌سواری را در برنامه ورزشی خود قرار دهید.
با پزشک خود مشورت کنید. چنانچه شیوه زندگی (لایف استایل) و درمان‌های خانگی شما در کاهش ورم ناشی از بارداری کمک نکرد، این موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید. او ممکن است عوامل مهم و اساسی دیگری مانند پره اکلامپسی را موردبررسی قرار دهد و یا داروهایی برای دفع مایعات اضافی بدنتان تجویز کند.
پره اکلامپسی (preeclampsia) : از عوارض دوران بارداری و یک اختلال چندارگانی است که در ۵ تا ۷ درصد از حاملگی‌ها در کشورهای غربی رخ می‌دهد. این بیماری یکی از علت‌های مهم مرگ‌ومیر مادران باردار است که باعث عوارض جنینی و مادری میشود.
اگر احساس کردید که ورم بدنتان به‌طور غیرمعمولی شدیدتر شده است، سریعاً با پزشکتان تماس بگیرید. تورم می‌تواند یکی از نشانه‌های فشارخون بالا یا پره اکلامپسی باشد که بسیار جدی بوده و باید سریعاً درمان شود.
موارد دیگری که باید در موردشان دقت کنید، سردردهایی است که با استراحت و خوردن استامینوفن بهبود نیافته و یا شامل دیدن لکه، شروع مجدد حالت تهوع و استفراغ، درد شدید در سمت راست بالای شکم، می‌باشند. در صورت مواجه‌شدن با هر یک از این علائم سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
نکته: در نظر داشته باشید که ورم بدن پس از دوره بارداری بهبود می‌یابد. اگرچه این عارضه ممکن است به مدت 3 تا 4 ماه موجب ناراحتی شما شود، اما تجمع مایعات بدن باعث حمل راحت‌تر جنین شما میشود.