سنگ کلیه قابل پیشگیری است !! درد را نصیب خود نکنید !!
سنگ کلیه که رنال کاکولوس یا نفرولیت هم نامگذاری می‌شود جسم سختی است که از کانیهای داخل ادرار تشکیل می‌شود . دلایل ایجاد سنگ کلیه به‌صورت کلی :
- اختلال در غده پاراتیروئید و دفع زیاد کلسیم از ادرار
- استفاده زیاد از کلسیم و ویتامین C
- مصرف الکل
- پرکاری تیروئید
در ابتدا این رسوبات میکروسکوپی هستند که بعداً به سنگ‌های بزرگ‌تری تبدیل می‌شوند . پیشگیری از سنگ کلیه مهم است زیرا این سنگ‌ها در هنگام دفع درد بسیار شدیدی دارند . بعضی از سنگ‌ها نیز باعث مسدود شدن مجاری ادراری می‌شوند که باید سریعاً به پزشک مراجعه بشود .
خوشبختانه داشتن رژیم غذایی مناسب می‌تواند از پیشرفت سنگ کلیه و به وجود آمدن آن پیشگیری کند مخصوصاً اگر ریسک بالایی در سنگ‌سازی کلیه داشته باشید .
فاکتورهای ابتلا به سنگ کلیه را بدانید
اقوام خود را برای داشتن سنگ کلیه بررسی کنید . شما در ریسک بالایی برای تولید سنگ کلیه هستید اگر یکی از افراد خانواده شما سنگ کلیه را تجربه کرده باشد .
حواستان به وزن خود باشد . تحقیقات نشان داده است افرادی که دارای شاخص توده بدنی بالا و دور کمر بزرگ‌تری دارند در ریسک بالاتری برای تولید سنگ کلیه قرار دارند .
به نظر می‌رسد وزن بدن ( نه رژیم غذایی یا مصرف مایعات ) بزرگ‌ترین عامل خطر سنگ کلیه است . داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش کردن به مقدار کافی برای کاهش وزن می‌تواند به شما کمک کند .
جنسیت و سن را در نظر بگیرید . مردان بین 30 تا 50 سال و زنان یائسه در ریسک بالاتری در تولید سنگ کلیه دارند .
دیگر بیماری‌های مرتبط را در نظر بگیرید . برخی از عمل‌های جراحی و شرایط پزشکی خطر ابتلا به سنگ کلیه را بالا می‌برند . مواردی مانند :
- عمل‌های جراحی روده و بای پس معده
- عفونت‌های دستگاه ادراری
- بیماری التهابی روده و بیماری کرون
- اسهال مزمن
- مقاومت نسبت به انسولین
- پرکاری تیروئید
- RTA
تفاوت سنگ‌های کلیه را بدانید . 4 نوع سنگ کلیه داریم که اولین قدم برای درمان دانستن نوع سنگ است تا بتوان علت آن را پیدا کرد . نوع سنگ به رژیم غذایی ، سبک زندگی شما و حتی ژنتیک بستگی دارد . انواع سنگ کلیه :
سنگ کلسیم : سنگ‌های کلسیم به 2 صورت اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم هستند . کلسیم اگزالات شایع‌ترین نوع سنگ کلیه است . سنگ کلسیمی به دلیل مصرف بیش‌ازاندازه سدیم ( نمک ) به وجود می‌آید .
سنگ اسید اوریک : این نوع سنگ به دلیل درصد بالای اسیدی بودن ادرار به وجود می‌آید که عموماً به دلیل مصرف زیاد پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز ، ماهی و غیره است .
سنگ Struvite : عموماً به دلیل وجود عفونت در کلیه به وجود می‌آید که با رفع عفونت معمولاً تولید آن متوقف می‌شود .
سنگ سیستین : درزمانی که سیستین در کلیه وارد می‌شود به وجود می‌آید . این سنگ‌ها عموماً به دلیل مشکلات ژنتیکی به وجود می‌آیند .
جلوگیری از سنگ کلیه
آب زیاد بنوشید . احتمالاً نوشیدن روزی 8 لیوان آب به گوشتان خورده است اما تحقیقات نشان داده‌اند که به مقدار بیشتری آب نیاز دارید . موسسه پزشکی ( آمریکا ) پیشنهاد کرده است که آقایان روزی 13 لیوان آب ( 3 لیتر ) و خانم‌ها روزی 9 لیوان آب ( 2.2 لیتر ) بنوشند .
اگر مریض هستید یا ورزش می‌کنید به مقدار آبی بیشتری نیاز دارید .
نوشیدن آب بهترین گزینه است . روزانه نصف استکان آب‌لیموی تازه نیز بنوشید تا باعث افزایش سیترات در ادرار بشود که می‌تواند از سنگ کلیه کلسیمی جلوگیری کند .
نتایج ضدونقیضی در مصرف آب پرتغال ، سیب ، گریپ‌فروت و کران بری وجود دارد . این آبمیوه‌ها در درمان سنگ کلیه مؤثر هستند یا اینکه آن را بدتر می‌کنند زیرا حاوی اگزالات هستند .
مصرف سدیم ( نمک ) را کاهش دهید . مصرف زیاد نمک به دلیل بالا بردن مقدار کلسیم در ادرار می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه بشود . در صورت استفاده از غذاهای آماده حتماً به مقدار سدیم موجود در آن دقت کنید . موارد زیر را برای مصرف سدیم در نظر داشته باشید :
- روزانه بیشتر از 2300 میلی‌گرم نمک مصرف نکنید .
- اگر در میان‌سالی هستید مصرف نمک روزانه خود را زیر 1500 میلی‌گرم تنظیم کنید مخصوصاً اگر بیماری‌هایی مانند دیابت و فشارخون دارید .
- از مواد غذایی آماده و کنسروی با برچسب ” بدون نمک ” استفاده کنید .
مصرف پروتئین حیوانی را کاهش دهید . داشتن رژیم غذایی با پروتئین حیوانی بالا مخصوصاً گوشت قرمز ؛ ریسک تولید سنگ کلیه مخصوصاً سنک اسید اوریک می‌شود . روزانه 170 گرم یا کمتر از پروتئین حیوانی مصرف کنید تا ریسک تولید سنگ کلیه را کاهش دهید .
گوشت قرمز و گوشت ارگان ( جگر و کلیه و غیره ) دارای ماده‌ای به نام پورین هستند که باعث افزایش تولید اسید اوریک در بدن شده که می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه بشود . تخم‌مرغ و ماهی نیز دارای پورین هستند اما مقدار آن کمتر است .
سعی کنید پروتئین غیر حیوانی مانند آجیل و حبوبات مصرف کنید .
مصرف اسیدسیتریک را افزایش دهید . اسیدسیتریک موجود در میوه‌ها یک فاکتور محافظتی روی سنگ کلیه ایجاد میکند که باعث جلوگیری از افزایش اندازه سنگ می‌شوند . پزشک شما ممکن است برای شما قرص سیترات کلسیم یا پتاسیم تجویز کند .
لیمو شیرازی و لیموترش هر دو دارای اسیدسیتریک هستند که می‌توانید آن‌ها را به‌صورت روزانه مصرف کنید .
مصرف میوه و سبزی خود را افزایش دهید تا اسیدسیتریک مصرفی خود را افزایش داده باشید .
رژیم غذایی با اگزالات کم داشته باشید . اگر سابقه سنگ کلیه کلسیمی دارید ( رایج‌ترین سنگ ) کاهش مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات به جلوگیری از سنگ کلیه به شما کمک خواهد کرد . اگر مواد غذایی حاوی اگزالات مصرف می‌کنید به‌صورت هم‌زمان مواد غذایی حاوی کلسیم نیز مصرف کنید تا مشکلات کلیوی را به حداقل برسانید .
مصرف روزانه اگزالات را روی 40 تا 50 گرم تنظیم کنید .
مصرف بیش‌ازحد ویتامین C از مکمل‌ها باعث می‌شود که بدن آن را به اگزالات تبدیل کنید بنابراین در مصرف مکمل ویتامین C زیاده‌روی نکنید .
مواد غذایی حاوی اگزالات : آجیل ، بیشتر توت‌ها ، گندم ، انجیر ، انگور ، نارنگی ، لوبیا ، چغندر ، هویج ، کرفس ، بادمجان ، کلم ، پیاز ، زیتون ، فلفل ، سیب‌زمینی ، اسفناج و کدوسبز .
نوشیدنی‌های حاوی اگزالات : چای سبز و سیاه ، قهوه و شکلات .
مکمل کلسیم را با دقت مصرف کنید . کلسیمی که به‌وسیله غذا مصرف شود ریسک تولید سنگ کلیه را بالا نمی‌برد . درواقع مصرف کلسیم بسیار کم در بعضی از افراد ممکن است آن‌ها را چار سنگ کلیه بکند . مصرف کلسیم به‌صورت خودسرانه می‌تواند ریسک ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد . مصرف روزانه کلسیم به شکل زیر است :
کودکان بین 4 تا 8 سال : 1000 میلی‌گرم روزانه
نوجوانان بین 9 تا 18 سال : 1300 میلی‌گرم روزانه
بزرگسالان 19 به بالا : 1000 میلی‌گرم روزانه
خانم‌های بالای 50 و آقایان بالای 70 روزانه 1200 میلی‌گرم
رژیم غذایی با فیبر بالا داشته باشید . مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مواد غذایی با فیبر بالا ممکن است از به وجود آمدن سنگ کلیه جلوگیری کند . موادغذیی با فیبر بالا حاوی اسید فیتیک هستند که باعث جلوگیری از کریستاله شدن کلسیم در کلیه می‌شوند .
لوبیا و سبوس برنج منبع خوبی از فیتیک هستند . غلات و سویا نیز حاوی اسید فیتیک هستند اما دارای اگزالات نیز هستند بنابراین بدون مشورت با پزشک از این مواد مصرف نکنید .
نکته آخر : از گرفتن رژیم‌های سخت اجتناب کنید زیرا باعث کاهش سلامتی و افزایش اسید اوریک می‌شوید که درنهایت ریسک ساخت سنگ کلیه را بیشتر می‌کنید .