بیماری سرخجه که به نام های سرخک آلمانی یا سرخک سه روز نیز نامیده می‌شود، یک عفونت ویروسی خفیف و مسری است که توسط ویروس روبلا ایجاد می‌شود. این ویروس موجب به وجود آمدن بثورات پوستی و بزرگ شدن غدد لنفاوی می‌شود. بیماری سرخجه معمولاً در بین کودکان سنین 5 تا 9 سال شایع است، بااین‌وجود بزرگ‌سالان جوان و غیر ایمن نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. سرخجه، یک بیماری خود محدود شونده است، بدین معنی که درمان بسیار کمی لازم است. بااین‌وجود مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای تسکین علائم و تسریع زمان بهبودی انجام دهید.
درمان خانگی بیماری سرخجه
خواب و استراحت کافی داشته باشید. بیماری‌های ویروسی مانند سرخجه، معمولاً با ضعف بدنی و خواب‌آلودگی همراه هستند. این‌گونه، بدنمان به ما می‌گوید که به استراحت و خواب بیشتری احتیاج داریم.
در زمان خواب، سیستم ایمنی بدن سایتوکاین هایی را ترشح می‌کند. سایتوکاین ها مولکول‌های پروتئینی هستند که به سیستم ایمنی در تشخیص سلول‌های آلوده به ویروس که باید موردحمله قرار گیرند، کمک می‌کنند و بدین ترتیب در مقابله با التهاب و عفونت نقش مؤثری ایفا می‌کنند.
زمانی که در حال بهبودی از بیماری سرخجه (یا هر بیماری ویروسی دیگر) هستید، توصیه می‌شود که روزانه بین 8 تا 10 ساعت بخوابید تا به بدنتان در مبارزه با عفونت کمک کنید.
مصرف مایعات خوراکی را افزایش دهید. بیماری سرخجه موجب تب می‌شود و بدین ترتیب بدنتان بیشتر عرق خواهد کرد. این اتفاق درنهایت موجب از دست دادن مایعات بدن و کم‌آبی می‌شود.
برای جایگزین نمودن مایعات ازدست‌رفته و جلوگیری از کم آب شدن بدن، شما بایستی روزانه حداقل 8 لیوان مایعات بنوشید.
اگر نوشیدن این حجم از مایعات برایتان دشوار است، شما می‌توانید مایعات ازدست‌رفته بدن خود را با نوشیدن چای‌های گیاهی و خوردن میوه‌جات و سبزیجات آبدار مانند هندوانه، گوجه‌فرنگی، کرفس، چغندر، گریپ‌فروت و خربزه تأمین کنید.
برای تسکین خارش بثورات پوستی، از لوسیون کالامین استفاده کنید. یکی از شایع‌ترین علائم بیماری سرخجه، بثورات پوستی خارش‌آور است که می‌توانند بسیار تحریک‌کننده (سوزش‌آور) باشند. شما می‌توانید از لوسیون کالامین (که به‌صورت بدون نسخه از بیشتر داروخانه‌ها می‌توانید خریداری کنید) برای تسکین خارش این ضایعات پوستی استفاده کنید.
لوسیون کالامین، یک اثر ضد تحریک‌کنندگی دارد. به‌محض استعمال، از روی سطح پوست تبخیر شده و اثر خنک‌کنندگی آن موجب کاهش خارش می‌شود.
با استفاده از یک‌تکه پنبه، می‌توانید لوسیون کالامین را به سطح پوست آسیب‌دیده بمالید. این کار را سه بار در روز یا هرزمان که موردنیاز بود، انجام دهید.
در رژیم غذایی خود مواد غذایی غنی از ویتامین C داشته باشید. ویتامین C با تقویت سیستم ایمنی موجب تحریک تولید سلول‌های فاگوسیت می‌شود؛ این سلول‌ها، با بلع عوامل بیگانه، موجب از بین رفتن آن‌ها می‌شوند.
دوز روزانه ویتامین C را با مصرف میوه‌جات و سبزیجات در وعده‌های غذایی اصلی خود تأمین کنید. میوه‌جات و سبزیجات غنی از ویتامین C عبارت‌اند از:
توت سیاه، بلوبری، کلم بروکلی، کلم سبز خام، گل‌کلم، کرن بری، سیر، گریپ‌فروت، کلم پیچ، لیمو، لیموترش، پرتقال ماندارین، انبه، خربزه، پرتقال، پاپایا، پشن فروت، آناناس، سیب‌زمینی، تمشک، اسفناج، توت‌فرنگی، نارنگی و گوجه‌فرنگی.
درمان پزشکی بیماری سرخجه
برای تسکین درد و کاهش تب، از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. اگر دچار علائم بیماری سرخجه مانند درد عضلانی و درد مفاصل، سردرد یا تب هستید، پزشکتان مصرف مسکن‌های بدون نسخه را توصیه خواهد کرد. ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپیرین ازجمله این داروها هستند.
این داروها ترشح پروستاگلندین E2 را که موجب تحریک سلول‌های هیپوتالاموس (بخشی از مغز که دمای بدن را کنترل می‌کند) شده و دمای بدن را بالا می‌برد، مهار می‌کنند. این کار باعث کاهش تب می‌شود. این داروها همچنین برخی ترکیبات شیمیایی بدن که پیام درد را به مغز ارسال می‌کنند، مسدود می‌کنند.
نکته: آسپیرین برای کودکانی که مبتلابه بیماری‌های ویروسی‌شده‌اند توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به ایجاد سندروم ری (بیماری نادری که به مغز و کبد آسیب می‌رساند) شده و موجب مرگ شود.
اگر باردار هستید، درمآن‌هایپرایمونوگلوبولین انجام دهید. هایپرایمونوگلوبولین، یک نوع آنتی‌بادی است که برای خانم‌های باردار مبتلابه سرخجه تجویز می‌شود. این آنتی‌بادی به درمان عفونت کمک می‌کند و علائم آن را کاهش می‌دهد. بااین‌وجود، جنین در حال رشد در داخل رحم، همچنان در معرض خطر است. هایپرایمونوگلوبولین، از سه طریق ویروس سرخجه را از بین می‌برد:
درروش اول، این آنتی‌بادی به‌طور مستقیم به هر نوع عامل بیگانه در بدنتان متصل شده و سطح آن‌ها را می‌پوشاند و از ورود و آسیب رساندن آن‌ها به سلول‌های سالم جلوگیری می‌کند.
درروش دوم، سایر بخش‌های سیستم ایمنی را تحریک کرده تا عوامل بیگانه را از بین ببرند.
درروش سوم، عوامل بیگانه را نشان‌دار می‌کند تا سلول‌های سیستم ایمنی به‌راحتی آن‌ها را شناسایی کرده و از بین ببرند.
مایعات ازدست‌رفته بدن خود را از طریق سرم زدن جبران کنید. بیماری سرخجه اغلب اوقات موجب کم‌آبی بدن می‌شود، زیرا بدنتان برای مبارزه با عفونت آب بیشتری مصرف می‌کند و تب کردن موجب تعریق بیشتر شما می‌شود.
در موارد کم‌آبی شدید، باید مایعات ازدست‌رفته را از طریق تزریق وریدی در بیمارستان یا مطب پزشک جایگزین کنید.
برای این کار، سرم با کمک یک سوزن استریل به بازوی شما تزریق خواهد شد.
علائم بیماری سرخجه
دمای بدن خود را بررسی کنید. تب درجه پایین (از 37.2 تا 37.8 درجه سانتی‌گراد)، از علائم سرخجه است. تب یکی از مکانیزم های دفاعی بدن در برابر عفونت است، زیرا گرما موجب از بین رفتن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا می‌شود.
زمانی که سیستم ایمنی بدن عوامل بیگانه را شناسایی می‌کند، پیروژن ها (ترکیباتی که موجب تب می‌شوند) ترشح‌شده و به سمت هیپوتالاموس می‌روند (بخشی از مغز که دمای بدن را تنظیم می‌کند).
در این زمان، پیروژن ها به گیرنده‌های خود در هیپوتالاموس متصل می‌شوند و دمای بدن شروع به بالا رفتن می‌کند که درنهایت موجب تب می‌شود.
غدد لنفاوی متورم شده را احساس کنید. هنگامی‌که از بزرگ شدن غدد لنفاوی رنج می‌برید، پشت گردن، پشت گوش‌ها و پایه جمجمه حساس شده و یک توده احساس می‌شود. این علائم از مشخصات بیماری سرخجه هستند.
غدد لنفاوی، با تولید ترکیبات و سلول‌های مبارزه کننده با بیماری و نگهداری از گلبول‌های سفید در اطراف بدن، در مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کنند. غدد لنفاوی، به‌خودی‌خود، غدد کوچک و لوبیایی شکلی هستند که در قسمت‌های مختلف بدن مانند گردن، کشاله ران و زیر بغل، پخش‌شده‌اند.
ویروس‌ها، باکتری‌ها و سایر عوامل بیگانه درون غدد لنفاوی به دام می‌افتند (که موجب ورم آن می‌شوند) و توسط لنفوسیت‌ها که گلبول‌های سفید اختصاص‌یافته هستند، از بین می‌روند.
بثورات خارش‌آور بر روی پوستتان ظاهر خواهند شد. یکی از علائم اصلی بیماری سرخجه، بثورات خارش‌آوری است که به‌طور خاص اول روی صورت نمایان شده و سپس به‌سرعت روی تنه و اندام‌ها پخش می‌شوند.
در آخر روز دوم، بثورات به همان ترتیب که ظاهر شدند شروع به کمرنگ شدن می‌کنند و در روز سوم معمولاً ناپدید می‌شوند.
در علم پزشکی به این نوع بثورات اصطلاحاً راش ماکولوپاپولار گفته می‌شود که شامل ترکیبی از لکه‌های قرمز و مسطح و برجستگی‌های قرمزرنگ هستند.
در مورد سردردهای خود هشیار باشید. عفونت سرخجه با سردرد شروع می‌شوند، زیرا بدن در حال مبارزه با عفونت است. اگرچه هنوز به‌طور کامل مشخص نیست که چرا در مراحل اولیه، پیام‌های درد موجب سردرد می‌شوند.
در نظر بگیرید آیا اشتهای خود را ازدست‌داده‌اید یا خیر؟ عفونت سرخجه معمولاً عادات طبیعی غذا خوردن بیماران را تغییر می‌دهد. زمانی که دمای بدن بالا می‌رود (بالای 37 درجه سانتی‌گراد)، ارتباط بین جوانه‌های چشایی شخص بامغزش مختل می‌شود و بدین ترتیب حس چشایی خود را از دست می‌دهد. بدون حس چشایی، اشتهای بیمار کاهش می‌یابد.
به التهاب خفیف ملتحمه چشم (کونژنکتیویت) توجه کنید. در بیماری سرخجه، گاهی اوقات پوشش پلک ها و کره چشم ملتهب می‌شود. این اتفاق نتیجه آمبولی باکتریایی (لخته‌های آزاد جریان خون) است که موجب بثورات ماکولوپاپولار می‌شود. کونژنکتیویت در اثر التهاب پلک ها و کره چشم ایجاد می‌شود.
ممکن است دچار ورم و درد مفاصل شوید. بیماری سرخجه معمولاً با درد مفاصل همراه است. این اتفاق به دلیل ترشح ترکیبات شیمیایی التهابی توسط سیستم ایمنی می‌افتد که موجب ورم عضلات و مفاصل می‌شود. سپس گیرنده‌های درد در این عضلات و مفاصل، پیام‌های درد را به مغز ارسال می‌کنند و موجب احساس درد می‌شوند.
به آبریزش بینی خود توجه کنید. در اثر ابتلا به بیماری سرخجه، ممکن است دچار آبریزش بینی شوید. آبریزش بینی با به دام انداختن آلودگی‌ها، گردوخاک، گرده گل‌ها و باکتری‌ها در داخل بینی، مانع از ورود آن‌ها به داخل ریه‌ها می‌شود. زمانی که بینی خود را می‌گیرید، آلودگی‌ها، گردوخاک، باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های به دام افتاده در مخاط بینی، خارج می‌شوند.
شناخت بیماری سرخجه
بیماری سرخجه را بشناسید. سرخجه (سرخک آلمانی یا سرخک سه‌روزه)، یک عفونت ویروسی حاد است که کودکان و بزرگ‌سالان را مبتلا می‌کند. این بیماری در اثر ویروس روبلا ایجاد می‌شود. بیماران معمولاً در اثر این بیماری علائمی مانند بثورات پوستی، تب و بزرگ شدن غدد لنفاوی را تجربه می‌کنند.
این عفونت مشابه بیماری سرخک است (rubeola) و می‌تواند موجب آرتریت خصوصاً در بزرگ‌سالان شود.
سرخجه در دوران بارداری کشنده است، زیرا می‌تواند منجر به عفونت جنین شود که به آن سندروم سرخجه مادرزادی گفته می‌شود.
سرخجه بیشتر در فصل بهار شایع است و معمولاً کودکان مدرسه‌ای به این بیماری مبتلا می‌شوند.
نحوه سرایت بیماری سرخجه را بشناسید. سرخجه معمولاً در اثر تماس مستقیم با ترشحات بینی و گلو منتقل می‌شود. ویروس روبلا می‌تواند همراه با قطرات تنفسی در هوا پخش شود که می‌تواند مجاری تنفسی و جریان خون را مورد هدف قرار دهد.
در سرخجه مادرزادی، سرایت بیماری از طریق جفت می‌تواند صورت گیرد. در این حالت، ویروس از مادر از طریق جفت به جنین منتقل می‌شود.
روش‌های تشخیص بیماری سرخجه را بشناسید. پزشکان معمولاً برای تأیید بیماری سرخجه، تست‌های آزمایشگاهی انجام می‌دهند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
نمونه‌گیری از بینی و گلو: برای تأیید وجود ویروس روبلا، کشت سلولی انجام می‌شود. نمونه‌های مخاطی مانند خون، ادرار و مایع مغزی نخاعی نیز می‌توانند مورد آزمایش قرار گیرند.
آزمایش خون: این آزمایش وجود آنتی‌بادی‌های مختلف سرخجه در خون را تشخیص می‌دهد که نشان‌دهنده ابتلا به این ویروس درگذشته یا تزریق واکسن است. انجام این تست معمولاً برای خانم‌ها قبل از باردارشدن توصیه می‌شود.
سرم نقاهت: افزایش چهار برابری در تیترهای آنتی‌بادی، تشخیص سرخجه را تأیید می‌کند.
توجه داشته باشید که ایمن‌سازی در برابر سرخجه امکان‌پذیر است. با تزریق واکسن ترکیبی سرخک/سرخجه/ اوریون (MMR)، می‌توان در برابر ویروس روبلا ایمن شد.
این واکسن معمولاً به نوزادان 12 تا 15 ماهه تزریق می‌شود، اما اگر این بیماری اپیدمی شود، تزریق این واکسن زودتر انجام خواهد شد. دوز دوم این واکسن (دوز یادآور) در سن 4 تا 6 سالگی و قبل از رفتن به مدرسه تزریق می‌شود.
تزریق واکسن MMR خصوصاً برای دختران بسیار مهم است تا از ابتلا به این بیماری در بارداری‌های آینده جلوگیری شود.
زنان در سنین باروری که قصد باردارشدن دارند باید از مصونیت خود در برابر سرخجه اطمینان حاصل کنند. اگر در برابر این بیماری ایمن نباشند، حداقل یک ماه قبل از بارداری بایستی واکسینه شوند. خانم‌های باردار نباید واکسن روبلا تزریق کنند.
علاوه برای این، افرادی که قبلاً به بیماری سرخجه مبتلا شده‌اند، مصونیت مادام‌العمر نسبت به عفونت خواهند داشت.
با عوارض احتمالی بیماری سرخجه آشنا شوید. سرخجه یک بیماری خفیف است و عوارض آن به‌ندرت اتفاق می‌افتد. بااین‌وجود، برخی از افراد مبتلابه این بیماری، احتمال دارد عوارض زیر را تجربه کنند:
سقط‌جنین، مرده زایی یا نقص هنگام تولد: این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که مادر در دوران بارداری به این ویروس مبتلا شود. جنین در سه‌ماهگی اول بسیار در معرض خطر است، زیرا در این زمان تکوین و تکامل اندام‌های اصلی صورت می‌گیرد.
آرتریت: انگشتان، مچ دست و زانوها درگیر شده و ممکن است تا یک ماه به طول انجامد.
اوتیت مدیا: نوعی عفونت گوش است.
انسفالیت: این عارضه التهاب مغز است.
روش‌های جلوگیری از انتشار ویروس سرخجه را بشناسید. بیماران مبتلابه ویروس سرخجه، بایستی قرنطینه شوند تا از انتشار این عفونت جلوگیری شود.
زمان این قرنطینه ده روز یا تا زمانی که علائم بیماری فروکش کند، ادامه دارد. فضای اتاق باید کاملاً تهویه شده و تاریک باشد تا از فتوفوبیا جلوگیری شود.
هرکسی که وارد اتاق می‌شود باید هنگام نزدیک شدن به فرد بیمار، از ماسک و دستکش استفاده کنید. پس‌ازآن، دستان باید به‌خوبی شستشو داده شوند.
نکته : حمام کردن در وان آب ولرم با یک فنجان بلغور جو دوسر یا جو به تسکین خارش کمک می‌کند و ممکن است تب را کاهش دهد.