اگر بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شد ، ممکن است فکر کنید که زندگی شما خراب‌شده است ؛ اما این‌طور نیست !!
بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی بدن است که روده باریک را تحت تأثیر قرار می‌دهد . در این بیماری پرزهای روده کوچک آسیب‌دیده و توانایی جذب درست مواد مغذی را ندارند . این بیماری می‌تواند باعث ناراحتی‌های مانند : اسهال و باد معده شود .
بهترین راه درمان بیماری سلیاک مدیریت رژیم غذایی و مصرف نکردن گلوتن است .
نکته : همیشه تغییرات در رژیم غذایی را با پزشک خود در جریان بگذارید .
مصرف نکردن غذاهای دارای گلوتن
به دنبال نوشته ” بدون گلوتن ” روی محصولات باشید . یکی از راحت‌ترین راه‌ها برای اجتناب از مصرف گلوتن ، پیدا کردن برچسب ” فاقد گلوتن ” روی محصولات مصرفی است .
حتی شما می‌توانید پیتزا و غلات فاقد گلوتن نیز پیدا کنید . در صورتی این برچسب روی محصول بود ، شما با اطمینان می‌توانید آن را مصرف کنید .
به دنبال ” گندم ” در محصولات مصرفی ، در هر شکلی باشید . در ترکیبات محصولات اگر گندم به هر شکلی وجود داشت آن را مصرف نکنید . سس‌ها می‌توانند دارای گندم باشند . بستنی نیز ممکن است دارای گندم باشد .
این را بدانید که کلاً هضم گندم سخت است ، حتی برای کسانیکه بیماری سلیاک ندارند . بدن زمان زیادی نیاز دارد تا بتواند آن را تجزیه کند ، بنابراین هضم طولانی‌تر می‌تواند منجر به التهاب شود .
نام‌های دیگر گندم کدم‌اند ؟
گندم یکی از منابع اصلی گلوتن است ، گلوتن پروتئینی است که در غلات‌ها وجود دارد . شما نیازمند خواندن برچسب مواد غذایی هستید تا بتوانید منابع گلوتن را شناسایی کنید .
نام‌های دیگر گندم :
- wheatberries
- graham
- semolina
- spelt
- farina
- farro
- khorasan wheat
- einkorn wheat
- emmer
نام‌های شایع دیگر گندم :
- lour
- cereal extract
- bulgur
- gluten
- couscous
- cracker meal
- fu
- matzo
- wheatgrass
- tabbouleh
- noodles
- malt
- triticale and triticum
جو و چاودار را هم مصرف نکنید . گلوتن فقط در گندم وجود ندارد ، بلکه در دیگر غلات مخصوصاً در جو و چاودار نیز موجود است .
جو و چاودار آرام هضم نیز هستند که برای بیماری سلیاک مناسب نیستند .
بنابراین برچسب روی محصولات را بخوانید و اگر جو و چاودار داشتند آنها را مصرف نکنید .
مراقب جوی دوسر نیز باشید . جوی دوسر دارای گلوتن نیست ، اما بعضی از بیمارانی که سلیاک دارند ، با مصرف آن دچار مشکلاتی می‌شوند ، که به دلیل امکان وجود آلودگی‌ها در آن می‌باشد .
اگر جوی دوسر مصرف می‌کنید ، نوع ارگانیک و کامل ( غلات کامل ) آن را مصرف کنید .
آلودگی‌های متقابل را در نظر داشته باشید . بعضی از غذاها اگر گندم و دیگر مواد غذایی دارای گلوتن را نداشته باشند ، بازهم ممکن است آلوده به این‌گونه غلات باشند . اگر این محصولات با دستگاهی که غلات را فرآوری می‌کنند ، فرآوری شده باشند ، می‌توانند آن را با خود همراه کرده و وارد معده شما کنند .
اگر محصول موردنظر در کارخانه‌ای که گندم در آن فرآوری می‌شود ، فرآوری شده باشد ، ممکن است دارای گلوتن باشد .
این‌گونه آلودگی به گلوتن حتی در منزل نیز می‌تواند اتفاق بیافتد ، مثلاً اگر از تستر یا تخته آشپزی مشترک با دیگران استفاده کنید . بنابراین بهتر است که از وسایل سوا از دیگران استفاده کنید .
حواستان به نشاسته و دیگر نگه‌دارنده‌ها باشد . دیگر منبعی که ممکن است گلوتن داشته باشد ، نشاسته است ، که ممکن است دارای گندم باشد . به‌طور مشابه ، دیگر نگه‌دارنده‌ها نیز ممکن است دارای گلوتن باشند . اگر مطمئن نیستید ، با کارخانه سازنده تماس بگیرید و سؤال بپرسید .
این نوع از نگه‌دارنده‌ها می‌تواند در بسیاری از غذاها ماند سس‌ها و دسرها وجود داشته باشند . بنابراین بهتر است مواد غذایی‌‌ای را مصرف کنید که روی آن نوشته‌شده باشد ” بدون گلوتن ” .
مصرف نکردن گلوتن درجاهای دیگر
ویتامین‌ها و مکمل‌های خود را چک کنید . اگر هرگونه ویتامین یا مکملی مصرف می‌کنید ، مطمئن شوید که مکمل‌های مصرفی شما بدون گلوتن باشند .
بسیاری از قرص‌ها دارای گلوتن هستند ، بنابراین شما نباید ازاین‌گونه مکمل‌ها استفاده کنید .
مکملی مصرف کنید روی آن صراحتاً نوشته باشد ” بدون گلوتن ” ، البته از پزشک خود نیز می‌توانید دراین‌باره کمک بگیرید .
داروهای خود را چک کنید . داروها نیز می‌توانند دارای گلوتن باشند ، خصوصاً زمانی که به‌صورت کپسول هستند ، که در این صورت به‌سادگی نمی‌توان تشخیص داد که گلوتن دارند یا خیر !! با داروساز یا تولید کننده دارو صحبت کنید تا آین را بفهمید .
برچسب لوازم‌آرایش و محصولات شخصی را چک کنید . رژ لب و چپ استیک می‌توانند مشکل‌ساز شوند ، زیرا بسیاری از آنها دارای گلوتن هستند . گلوتن حالت مومی طور را در این محصولات به وجود می‌آورد .
با توجه به اینکه آنها به لب زده می‌شوند ، ممکن است مقداری از آن خورده شود . شما می‌توانید به دنبال نوشته بدون گلوتن روی محصولات آرایشی باشید یا اینکه با تولیدکننده تماس بگیرید . همچنین می‌توانید از محصولات طبیعی نیز استفاده کنید .
به‌صورت نادر ممکن است در خمیردندان و دهان‌شویه نیز گلوتن وجود داشته باشد ، بسته خمیردندان ممکن است دارای گلوتن باشد .
مراقب چسب‌های لیسیدنی باشید . درحالی‌که این‌گونه تمبرها تقریباً از رده خارج‌شده‌اند ، اما دارای گلوتن هستند و شما باید مراقب این قضیه باشید . چسب‌های لیسیدنی روی پاکت نیز همین‌گونه است و باید اجتناب شود .
جایگزین‌های گلوتن
آرد دیگری استفاده کنید . بسیاری از جایگزین‌ها برای آرد معمولی در پخت‌وپز و دیگر موارد وجود دارد ، بنابراین به مشکل خاصی برخورد نخواهید کرد . شما می‌توانید از آرد بادام ، آرد نارگیل ، آرد سویا و گندم‌سیاه استفاده کنید .
البته نوع طبخ آنها و دستورهای پخت ممکن است مقداری متفاوت باشد ، اما باگذشت زمان به‌راحتی می‌توانید از آنها استفاده کنید .
به دنبال غلات صبحانه بدون گلوتن باشید . اگر غلات صبحانه دوست دارید ، می‌توانید از نوع بدون گلوتن آن استفاده کنید تا برای بیماری سلیاک شما مضر نباشد .
اگر برچسب بدون گلوتن روی غلات نیست ، ترکیبات آن را چک کنید تا دارای گندم ، دیگر غلات ، عصاره مالت و طعم‌دهنده نباشد .
نان و ماکارونی بدون گلوتن بخرید . بیشتر نان‌ها و ماکارونی‌ها دارای آرد گندم هستند و از این رو گلوتن دارند . اما با توجه به شایع شدن رژیم غذایی بدون گلوتن ، شما می‌توانید نوع بدون گلوتن آنها را به‌سادگی خریداری و مصرف کنید .
بعضی‌اوقات نوع بدون گلوتن آنها داخل فریزر نگه‌داری می‌شود ، بنابراین در فروشگاه این مکان‌ها را نیز چک کنید .
در اینترنت به دنبال غذاها و دستورهای پخت بدون گلوتن باشید . بسیاری از افراد این کار را کرده‌اند ، بنابراین نیازی نیست که از صفر شروع کنید .
شما با گشتن در اینترنت می‌تواند طیف گسترده‌ای از غذاها ، سالادها ، دسرها و سس‌های بدون گلوتن را پیدا کنید که می‌توانید آنها را درست کنید .
تشخیص و علائم سلیاک
علائم در کودکان : علائم اصلی بیماری سلیاک در کودکان شامل مشکلات گوارشی می‌شود .
علائم سلیاک در کودکان :
- استفراغ
- یبوست
- کرامپ معده
- اسهال و/یا مدفوع زرد یا بوری بد
- شاید هم کاهش وزن
دیگر علائم شامل تحریک‌پذیری ، برون‌ریزی ، خستگی و/یا آسیب دندان می‌شود .
علائم در بزرگسالان : علائم در بزرگسالان با علائم در کودکان متفاوت است . بزرگسالان نیز مانند کودکان دچار عوارض گوارشی مانند اسهال و کرامپ شوند ، اما در کودکان این علائم شدیدتر و با تکرار بیشتر هستند .
علائم سلیاک در بزرگسالان :
- التهاب مفصل
- خستگی
- پوکی استخوان
- کم‌خونی
- درد مفاصل
- مشکلات کبدی
- افسردگی / اضطراب
- کهیر
- میگرن
- قاعدگی جاافتاده و ناباروری
- مشکلات گوارشی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر خودتان یا کودک شما دچار علائم سلیاک هستید ، خیلی مهم است که به پزشک مراجعه کرده و آن را دقیق تشخیص دهید .
تنها راه ممکن برای مبارزه با بیماری سلیاک حذف کردن گلوتن از رژیم غذایی و توجه به رهنمودهای پزشک است ، یک متخصص تغذیه نیز ممکن است به تنظیم کردن برنامه غذایی مختص به شما کمک‌کننده باشد .
در مورد مصرف ویتامین D با پزشک مشورت کنید . بیماری سلیاک روی چگونگی جذب مواد مغذی در بدن تأثیر می‌گذارد . در بعضی از بیماران ممکن است این بیماری بدن را در شرایط کمبود مواد مغذی قرار دهد . در این شرایط ممکن است شما نیاز به مصرف ویتامین‌ها به‌صورت روزانه داشته باشید تا از این کمبودها جلوگیری کنید .
ویتامین‌های اصلی که شما ممکن است نیاز داشته باشید ، شامل : کلسیم ، فولات ، آهن ، ویتامین B12 ، ویتامین D ، ویتامین K و زینک است .
پزشک ممکن است برای تشخیص کمبود این مواد مغذی برای شما آزمایش خون بنویسد .
همچنین اگر بدن شما نتواند به‌درستی آنها را جذب کند ، ممکن است شما به تزریق نیاز داشته باشید .
در مورد استروئید با پزشک خود مشورت کنید . در موارد حاد و درزمانی که روده شما خیلی ملتهب شده باشد ، ممکن است برای کنترل التهاب به استروئید نیاز داشته باشید .
استروئید می‌تواند به کنترل کردن علائم بیماری سلیاک نیز به شما کمک کند ، زیرا بدن شما فرصتی پیدا می‌کند تا روده کوچک را ترمیم کند .