اگر بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شد ، ممکن است فکر کنید که زندگی شما خراب‌شده است ؛ اما این‌طور نیست !!
بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی بدن است که روده باریک را تحت تأثیر قرار می‌دهد . در این بیماری پرزهای روده کوچک آسیب‌دیده و توانایی جذب درست مواد مغذی را ندارند . این بیماری می‌تواند باعث ناراحتی‌های مانند : اسهال و باد معده شود .
بهترین راه درمان بیماری سلیاک مدیریت رژیم غذایی و مصرف نکردن گلوتن است .
نکته : همیشه تغییرات در رژیم غذایی را با پزشک خود در جریان بگذارید .
مصرف نکردن غذاهای دارای گلوتن
به دنبال نوشته ” بدون گلوتن ” روی محصولات باشید . یکی از راحت‌ترین راه‌ها برای اجتناب از مصرف گلوتن ، پیدا کردن برچسب ” فاقد گلوتن ” روی محصولات مصرفی است .
حتی شما می‌توانید پیتزا و غلات فاقد گلوتن نیز پیدا کنید . در صورتی این برچسب روی محصول بود ، شما با اطمینان می‌توانید آن را مصرف کنید .
به دنبال ” گندم ” در محصولات مصرفی ، در هر شکلی باشید . در ترکیبات محصولات اگر گندم به هر شکلی وجود داشت آن را مصرف نکنید . سس‌ها می‌توانند دارای گندم باشند . بستنی نیز ممکن است دارای گندم باشد .
این را بدانید که کلاً هضم گندم سخت است ، حتی برای کسانیکه بیماری سلیاک ندارند . بدن زمان زیادی نیاز دارد تا بتواند آن را تجزیه کند ، بنابراین هضم طولانی‌تر می‌تواند منجر به التهاب شود .
نام‌های دیگر گندم کدم‌اند ؟
گندم یکی از منابع اصلی گلوتن است ، گلوتن پروتئینی است که در غلات‌ها وجود دارد . شما نیازمند خواندن برچسب مواد غذایی هستید تا بتوانید منابع گلوتن را شناسایی کنید .
نام‌های دیگر گندم :
- wheatberries
- graham
- semolina
- spelt
- farina
- farro
- khorasan wheat
- einkorn wheat
- emmer
نام‌های شایع دیگر گندم :
- lour
- cereal extract
- bulgur
- gluten
- couscous
- cracker meal
- fu
- matzo
- wheatgrass
- tabbouleh
- noodles
- malt
- triticale and triticum
جو و چاودار را هم مصرف نکنید . گلوتن فقط در گندم وجود ندارد ، بلکه در دیگر غلات مخصوصاً در جو و چاودار نیز موجود است .
جو و چاودار آرام هضم نیز هستند که برای بیماری سلیاک مناسب نیستند .
بنابراین برچسب روی محصولات را بخوانید و اگر جو و چاودار داشتند آنها را مصرف نکنید .
مراقب جوی دوسر نیز باشید . جوی دوسر دارای گلوتن نیست ، اما بعضی از بیمارانی که سلیاک دارند ، با مصرف آن دچار مشکلاتی می‌شوند ، که به دلیل امکان وجود آلودگی‌ها در آن می‌باشد .
اگر جوی دوسر مصرف می‌کنید ، نوع ارگانیک و کامل ( غلات کامل ) آن را مصرف کنید .
آلودگی‌های متقابل را در نظر داشته باشید . بعضی از غذاها اگر گندم و دیگر مواد غذایی دارای گلوتن را نداشته باشند ، بازهم ممکن است آلوده به این‌گونه غلات باشند . اگر این محصولات با دستگاهی که غلات را فرآوری می‌کنند ، فرآوری شده باشند ، می‌توانند آن را با خود همراه کرده و وارد معده شما کنند .
اگر محصول موردنظر در کارخانه‌ای که گندم در آن فرآوری می‌شود ، فرآوری شده باشد ، ممکن است دارای گلوتن باشد .
این‌گونه آلودگی به گلوتن حتی در منزل نیز می‌تواند اتفاق بیافتد ، مثلاً اگر از تستر یا تخته آشپزی مشترک با دیگران استفاده کنید . بنابراین بهتر است که از وسایل سوا از دیگران استفاده کنید .
حواستان به نشاسته و دیگر نگه‌دارنده‌ها باشد . دیگر منبعی که ممکن است گلوتن داشته باشد ، نشاسته است ، که ممکن است دارای گندم باشد . به‌طور مشابه ، دیگر نگه‌دارنده‌ها نیز ممکن است دارای گلوتن باشند . اگر مطمئن نیستید ، با کارخانه سازنده تماس بگیرید و سؤال بپرسید .
این نوع از نگه‌دارنده‌ها می‌تواند در بسیاری از غذاها ماند سس‌ها و دسرها وجود داشته باشند . بنابراین بهتر است مواد غذایی‌‌ای را مصرف کنید که روی آن نوشته‌شده باشد ” بدون گلوتن ” .
مصرف نکردن گلوتن درجاهای دیگر
ویتامین‌ها و مکمل‌های خود را چک کنید . اگر هرگونه ویتامین یا مکملی مصرف می‌کنید ، مطمئن شوید که مکمل‌های مصرفی شما بدون گلوتن باشند .
بسیاری از قرص‌ها دارای گلوتن هستند ، بنابراین شما نباید ازاین‌گونه مکمل‌ها استفاده کنید .
مکملی مصرف کنید روی آن صراحتاً نوشته باشد ” بدون گلوتن ” ، البته از پزشک خود نیز می‌توانید دراین‌باره کمک بگیرید .
داروهای خود را چک کنید . داروها نیز می‌توانند دارای گلوتن باشند ، خصوصاً زمانی که به‌صورت کپسول هستند ، که در این صورت به‌سادگی نمی‌توان تشخیص داد که گلوتن دارند یا خیر !! با داروساز یا تولید کننده دارو صحبت کنید تا آین را بفهمید .
برچسب لوازم‌آرایش و محصولات شخصی را چک کنید . رژ لب و چپ استیک می‌توانند مشکل‌ساز شوند ، زیرا بسیاری از آنها دارای گلوتن هستند . گلوتن حالت مومی طور را در این محصولات به وجود می‌آورد .
با توجه به اینکه آنها به لب زده می‌شوند ، ممکن است مقداری از آن خورده شود . شما می‌توانید به دنبال نوشته بدون گلوتن روی محصولات آرایشی باشید یا اینکه با تولیدکننده تماس بگیرید . همچنین می‌توانید از محصولات طبیعی نیز استفاده کنید .
به‌صورت نادر ممکن است در خمیردندان و دهان‌شویه نیز گلوتن وجود داشته باشد ، بسته خمیردندان ممکن است دارای گلوتن باشد .
مراقب چسب‌های لیسیدنی باشید . درحالی‌که این‌گونه تمبرها تقریباً از رده خارج‌شده‌اند ، اما دارای گلوتن هستند و شما باید مراقب این قضیه باشید . چسب‌های لیسیدنی روی پاکت نیز همین‌گونه است و باید اجتناب شود .
جایگزین‌های گلوتن
آرد دیگری استفاده کنید . بسیاری از جایگزین‌ها برای آرد معمولی در پخت‌وپز و دیگر موارد وجود دارد ، بنابراین به مشکل خاصی برخورد نخواهید کرد . شما می‌توانید از آرد بادام ، آرد نارگیل ، آرد سویا و گندم‌سیاه استفاده کنید .
البته نوع طبخ آنها و دستورهای پخت ممکن است مقداری متفاوت باشد ، اما باگذشت زمان به‌راحتی می‌توانید از آنها استفاده کنید .
به دنبال غلات صبحانه بدون گلوتن باشید . اگر غلات صبحانه دوست دارید ، می‌توانید از نوع بدون گلوتن آن استفاده کنید تا برای بیماری سلیاک شما مضر نباشد .
اگر برچسب بدون گلوتن روی غلات نیست ، ترکیبات آن را چک کنید تا دارای گندم ، دیگر غلات ، عصاره مالت و طعم‌دهنده نباشد .
نان و ماکارونی بدون گلوتن بخرید . بیشتر نان‌ها و ماکارونی‌ها دارای آرد گندم هستند و از این رو گلوتن دارند . اما با توجه به شایع شدن رژیم غذایی بدون گلوتن ، شما می‌توانید نوع بدون گلوتن آنها را به‌سادگی خریداری و مصرف کنید .
بعضی‌اوقات نوع بدون گلوتن آنها داخل فریزر نگه‌داری می‌شود ، بنابراین در فروشگاه این مکان‌ها را نیز چک کنید .
در اینترنت به دنبال غذاها و دستورهای پخت بدون گلوتن باشید . بسیاری از افراد این کار را کرده‌اند ، بنابراین نیازی نیست که از صفر شروع کنید .
شما با گشتن در اینترنت می‌تواند طیف گسترده‌ای از غذاها ، سالادها ، دسرها و سس‌های بدون گلوتن را پیدا کنید که می‌توانید آنها را درست کنید .
تشخیص و علائم سلیاک
علائم در کودکان : علائم اصلی بیماری سلیاک در کودکان شامل مشکلات گوارشی می‌شود .
علائم سلیاک در کودکان :
- استفراغ
- یبوست
- کرامپ معده
- اسهال و/یا مدفوع زرد یا بوری بد
- شاید هم کاهش وزن
دیگر علائم شامل تحریک‌پذیری ، برون‌ریزی ، خستگی و/یا آسیب دندان می‌شود .
علائم در بزرگسالان : علائم در بزرگسالان با علائم در کودکان متفاوت است . بزرگسالان نیز مانند کودکان دچار عوارض گوارشی مانند اسهال و کرامپ شوند ، اما در کودکان این علائم شدیدتر و با تکرار بیشتر هستند .
علائم سلیاک در بزرگسالان :
- التهاب مفصل
- خستگی
- پوکی استخوان
- کم‌خونی
- درد مفاصل
- مشکلات کبدی
- افسردگی / اضطراب
- کهیر
- میگرن
- قاعدگی جاافتاده و ناباروری
- مشکلات گوارشی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر خودتان یا کودک شما دچار علائم سلیاک هستید ، خیلی مهم است که به پزشک مراجعه کرده و آن را دقیق تشخیص دهید .
تنها راه ممکن برای مبارزه با بیماری سلیاک حذف کردن گلوتن از رژیم غذایی و توجه به رهنمودهای پزشک است ، یک متخصص تغذیه نیز ممکن است به تنظیم کردن برنامه غذایی مختص به شما کمک‌کننده باشد .
در مورد مصرف ویتامین D با پزشک مشورت کنید . بیماری سلیاک روی چگونگی جذب مواد مغذی در بدن تأثیر می‌گذارد . در بعضی از بیماران ممکن است این بیماری بدن را در شرایط کمبود مواد مغذی قرار دهد . در این شرایط ممکن است شما نیاز به مصرف ویتامین‌ها به‌صورت روزانه داشته باشید تا از این کمبودها جلوگیری کنید .
ویتامین‌های اصلی که شما ممکن است نیاز داشته باشید ، شامل : کلسیم ، فولات ، آهن ، ویتامین B12 ، ویتامین D ، ویتامین K و زینک است .
پزشک ممکن است برای تشخیص کمبود این مواد مغذی برای شما آزمایش خون بنویسد .
همچنین اگر بدن شما نتواند به‌درستی آنها را جذب کند ، ممکن است شما به تزریق نیاز داشته باشید .
در مورد استروئید با پزشک خود مشورت کنید . در موارد حاد و درزمانی که روده شما خیلی ملتهب شده باشد ، ممکن است برای کنترل التهاب به استروئید نیاز داشته باشید .
استروئید می‌تواند به کنترل کردن علائم بیماری سلیاک نیز به شما کمک کند ، زیرا بدن شما فرصتی پیدا می‌کند تا روده کوچک را ترمیم کند .
این کارهایی که نوشتی، سلیاک رو در سه هزار سوت هم نمیتونه درمان کنه، چه برسه در سه سوت!!
اصلا”اینها درمان نیستن، همشون کارهایی است که بیماری برای تمام عمر در بدن محافظت بشه و شخص همیشه بیمار بمونه!