کولیت چیست ؟ کولیت روده یکی از بیماری های شایع التهاب روده میباشد . بر خلاف بیماری کرون این بیماری فقط روی روده و راست روده تاثیر دارد . این بیماری مزمن باعث میشود که پوشش روده دچار التهاب و تحریک شود که در نتیجه باعث ایجاد زخم خواهد شد . درد شکمی و گرفتگی ، اسهال و خونریزی رکتوم ( مقعد ) از شایعترین علائم کولیت روده است . کولیت روده دردناک و ناخوشایند است اما میتوان با اقداماتی آن را کنترل کرد و علائم آن را کاهش داد . نام های دیگر کولیت روده : کولیت زخمی یا کولیت اولسروز یا پس‌روده‌آماس ( Ulcerative colitis ) میباشد .
درک بهتر کولیت روده
بدانید که این بیماری تقصیر شما نیست . درست است که دانشمندان علت این بیماری را نمیدانند اما به نظر میرسد که این بیماری به دلایل ژنتیکی باشد که توسط عوامل محیطی تحریک می شود .
علائم و عوارض کولیت روده متناوب است . بسیاری افراد ماه ها و حتی سالها بدون داشتن علائمی به زندگی خود ادامه میدهند و در بعضی اوقات این عوارض دوباره پدیدار میشود که با رعایت نکات مهم و درمان میتوان آن را نیز کمتر کرد . فقط 5% تا 10% از افراد همیشه این عوارض را دارند .
شما میتوانید به زندگی عادی خود بپردازید . کولیت روده بیماری خطرناکی نیست و شما میتوانید مثل بقیه افراد ازدواج کنید ، بچه دار شوید ، کار کنید و روابط اجتماعی خوبی داشته باشید .
تنظیم رژیم غذایی برای درمان کولیت
یک دفترچه یادداشت تهیه کنید . درست است بیشتر مواد غذایی مشکل ساز برای بیماران کولیت یکسان است اما رژیم غذایی یکسانی نمیتوان به همه افراد داد زیرا ممکن است افراد مختلف نسبت به مواد غذایی مختلف واکنش متفاوتی داشته باشند . بنابراین شما باید شروع به یادداشت برداری و نوشتن موادغذایی مصرفی سپس نوشتن عوارض و احساسی که دارید بکنید .
رژیم غذایی متعادلی را برگزینید . در صورتیکه نمیتوانید انواع غذاها را مصرف کنید درباره مصرف مولتی ویتامین با پزشک خود مشورت کنید .
سعی کنید از موادغذایی که ساده هضم میشوند استفاده کنید مانند : سبزیجات بخارپز یا لبنیات کم چرب .
رژیم غذایی مناسب داشته باشید . بیماران کولیت در زمان عود بیماری باید سعی کنند از موادغذایی که دارای حجم کمتری مدفوع هستند استفاده کنند . اینکار باعث کاهش حرکت روده و کاهش درد ، اسهال و کرامپ میشود . موادغذایی زیر را مدنظر داشته باشید :
غلات تصفیه شده مانند : نان سفید ، کراکر ، برنج سفید ، نودل و ماکارونی .
میوه های پوست کنده : موز ، میوه های کنسرو شده و آووکادو .
سبزیجات پخته یا کنسرو شده بدون هسته ( تخم ) : مارچوبه ، چغندر ، لوبیا سبز ، هویج ، قارچ ، اسفناج و کدو تنبل .
سیب زمینی بدون پوست
مصرف متعادل محصولات لبنی
انواع گوشت کم چرب
چای و قهوه بدون کافئین ، آب سبزیجات یا آب سیب
آب زیاد مصرف کنید . مصرف کردن چای ، قهوه و در کل مصرف کافئین باعث تحریک روده میشود بنابراین فقط از آب استفاده کنید . مصرف نوشیدنی های گازدار نیز باعث احساس ناراحتی و مشکلاتی در شکم میشود . همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید .
وعده های غذایی زیاد با حجم کم مصرف کنید . بدن هضم حجم غذای کم را راحت تر از غذاهای حجیم انجام میدهد بنابراین پیشنهاد میشود که به جای مصرف 3 وعده غذای حجیم از تعداد وعده های غذایی بیشتر با حجم کمتر استفاده کنید .
موادغذایی تحریک کننده کولیت را بشناسید . بعضی از موادغذایی باعث تحریک شدن روده و بیشتر شدن عوارض میشوند و شما نباید از مقدار زیادی از این موادغذایی را مصرف کنید . بهترین راه همان پیدا کردن موادغذایی که بیشتر شما را دچار عوارض میکند میباشد زیرا خیلی از موادغذایی که عموما مصرف میشوند در لیست زیر هستند . لیست مواد غذایی که اصولا ایجاد مشکل میکنند :
مغزها
آجیل
نارگیل
غلات کامل ( سبوس دار )
میوه های خشک یا خام
سبزیجات خام
لوبیا
عدس
ترشی
ذرت بوداده
عوض کردن سبک زندگی
استرس خود را کنترل کنید . استرس باعث ایجاد کولیت نمیشود و حتی باعث ایجاد التهاب روده نیز نمیشود ، اما استرس باعث بدتر شدن علائم کولیت میشود مثلا ممکن است باعث ایجاد حرکات بیشتر روده و ایجاد اسهال بشود .
مدیتیشن یا تنفس عمیق را برای کاهش استرس امتحان کنید . برای چند لحظه چشمان خود را ببندید و به چیزهای آرام بخش فکر کنید . اینکار باعث کاهش استرس و آرام شدن روده خواهد شد .
بیوفیدبک نیز میتواند برای کاهش استرس مفید باشد .
یوگا و تای چی باعث کاهش استرس میشوند .
به طور مرتب ورزش کنید . ورزش باعث کاهش استرس ، درمان افسردگی و کمک به عملکرد روده خواهد شد . میتوانید با پزشک خود درباره ورزش مناسب مشورت کنید .
مصرف آب بیشتر در هنگام ورزش کردن ضروری است بویژه برای بیماران کولیت .
با کمک به دیگران به خود کمک کنید . تحمل بیماری های مزمن دشوار است زیرا دراز مدت است . سعی کنید مفید باشید و در مکان هایی که برای تحقیقات و کمک به بهتر شدن وضعیت بیماران تلاش میکنند حضور فعال داشته باشید . حتی کمک های مالی شما میتواند کمک زیادی به کشف درمان بهتر برای اینگونه بیماری ها منجر شود .
درمان های خانگی را امتحان کنید
زردچوبه بیشتر مصرف کنید . تحقیقات نشان داده است که کوکورین موجود در زردچوبه خواص ضد التهابی دارد . در یک تحقیق مشخص شد که بیمارانی که زردچوبه مصرف کرده اند علائم آنها کاهش پیدا کرده است .
به دلیل تندی و امکان تحریک روده با احتیاط مصرف شود .
بیماران دارای مشکلات صفرا ، رفلاکس معده و سرطان های مرتبط با هورمون نباید زردچوبه مصرف کنند .
مصرف روغن ماهی ( امگا 3 ) را افزایش دهید . امگا 3 موجود در روغن ماهی ممکن است باعث کاهش علائم کولیت روده بشود . بعضی از مطالعات نشان داده اند که مصرف امگا 3 به همراه سولفاسالازین میتواند موثر باشد . البته نتیجه تحقیقات کاملا یک طرفه نبود و بعضی اوقات امگا 3 ایجاد اسهال میکرد .
اگر از داروهای ضد انعقاد خون مصرف میکنید ، امگا 3 استفاده نکنید .
پروبیوتیک را به رژیم غذایی خود اضافه کنید . روده انسان دارای باکتری های خوب است که از ایجاد مشکل توسط باکتری های بد روده را حفظ میکند . اسهال پی در پی باعث کاهش باکتری های خوب میشود . سعی کنید از محصولات پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک استفاده کنید . از مکمل پروبیوتیک هم میتوانید استفاده کنید .
مکمل فولیک اسید مصرف کنید . بسیاری از بیماران کولیت دچار کمبود اسید فولیک در بدنشان هستند . داروهای معمول برای درمان کولیت روده باعث کاهش فولیک اسید میشوند . مصرف اسید فولیک به مقدار مناسب باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان روده میشود . با پزشک خود درباره مقدار مصرف روزانه مشورت بگیرید .
مکمل N-استیل گلوکزآمین مصرف کنید . بعضی از مطالعات نشان داده اند که این مکمل میتواند باعث کاهش علائم بیماری و التهابی روده بشود . البته نیاز به مطالعات بیشتری برای موثر بودن این ماده برای کولیت روده احتیاج میباشد .
این مکمل نیز نباید با داروهای ضد انعقاد خون مصرف شود .
داروهای گیاهی را امتحان کنید . بسیاری از بیماران کولیت دریافته اند که داروهای گیاهی نیز برای درمان آنها موثر است . برای اینکه بدانید کدام از آنها مناسب شما میباشد با یک متخصص صحبت کنید .
- پسیلیوم : یک نوع فیبر نامحلول در آب است . برخی از افراد با فیبرهای محلول در آب مثل سبوس جو دوسر و دانه های کتان احساس بهتری داشته اند . میتوانید در مورد انتخا بهترین گزینه از پزشک خود کمک بگیرید .
- کندر : کندر دارای خواص ضد التهابی میباشد . بعضی از مطالعات نشان داده اند که اثری مانند داروی سولفاسالازین دارد .
- بابونه : چای بابونه میتواند سیستم گوارش را تسکین دهد . این گیاه میتواند خواص استروژنیک داشته باشد بنابراین اگر بیماری مربوط به هورمون دارید از مصرف آن اجتناب کنید .
طب سوزنی را تست کنید . بعضی از مطالعات نشان داده است که طب سوزنی میتواند علائم کولیت روده را کاهش دهد . همچنین طب سوزنی باعث کاهش استرس میشود که برای بیماران مبتلا به کولیت مفید می باشد .
درمان های پزشکی و دارویی
در مورد داروهای ضد التهابی با پزشک خود صحبت کنید . این داروها معمولا در صف اول تجویز هستند :
- آمینوسیلات ها : مانند سولفاسالازین میتواند در کاهش علائم بیماری موثر باشند که البته عوارضی مانند سردرد و مشکلات گوارشی را نیز دارد . مسالازین نیز یکی دیگر از داروهای دیگر هم خانواده آنها میباشد .
- کورتیکواستروئید : مانند هیدروکورتیزون فقط در زمانی که دیگر داروهای دیگر موثر واقع نشود تجویز میشوند زیرا عوارض زیادی دارند . عموما برای درمان طولانی مدت تجویز نمیشوند .
با پزشک خود درباره سرکوب کننده های سیستم ایمنی بدن صحبت کنید . این داروها باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی و در نتیجه کاهش التهاب میشوند .
- آزاتیوپرین و مرپاپورپورین : مهار کننده های سیستم ایمنی هستند که به طور معمول برای بیماران UC تجویز می شوند.
- اینفیلیکسیماب و آدالیمومب و گولیموماب : باعث خنثی سازی پروتئین تولید شده در سیستم ایمنی میشوند . این داروها برای بیماران بدحال و با عوارض شدید تجویز میشود .
- Vedolizumab : این دارو جدیدا مورد تایید قرار گرفته است که برای بیمارانی که نسبت به بقیه داروهای سرکوب کننده ایمنی بدن جواب نمی گیرند تجویز میشود .
دیگر داروهای درمانی برای کولیت روده را بشناسید . تمامی داروها باید زیر نظر پزشک مصرف شوند و نباید خوسرانه از آنها استفاده کنید .
- آنتی بیوتیک : در زمانی که کولیت باعث تب بشود .
- ضد اسهال : برای اسهال های شدید تجویز خواهد شد .
- استامینوفن : برای کاهش دردهای کم میباشد . از مصرف ایبوپروفن و ناپروکسن اجتناب کنید و دیکلوفناک زیرا باعث بدتر شدن علائم کولیت میشوند .
- مکمل آهن : این مکمل باعث مبارزه با کم خونی میشود مخصوصا در صورت داشتن خونریزی میتواند کمک کننده باشد .
با پزشک خود درباره جراحی صحبت کنید . بین 20% تا 30% از مبتلایان به کولیت روده نیاز به جراحی دارند که به دلایلی مانند : خونریزی زیاد ، زیادی بیش از حد عوارض و کاهش ریسک سرطان انجام میشود .
آزمایش غربالگری سرطان را منظم انجام دهید . مبتلایان به کولیت ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند بنابراین هر یک تا دو سال انجام کلونوسکوپی پیشنهاد میشود .