خارش ( به انگلیسی : itch ) که در پزشکی پروریتوس (pruritus ) گفته میشود به‌طور گسترده‌ای در انسان و حیوان رخ می‌دهد . خارش علت‌های مختلفی مانند گزش حشرات ، خشکی پوست ، اگزما و بسیاری دیگر دارد . خارش اگر با علائم دیگری همراه نباشد عموماً یک مشکل پزشکی نیست . درمان‌های خارش شامل درمان‌های خانگی ، کرم ، قرص و بسیاری دیگر میشود که به همگی آن‌ها اشاره خواهیم کرد .
درمان‌های خانگی خارش پوست
پوست را نخارانید . درست است که خاراندن به نظر خارش را آرام می‌کند اما درواقع آن را بدتر خواهد کرد . خاراندن فقط باعث طولانی‌تر کردن تحریک پوست میشود .
در زمان خاراندن چه اتفاقی می افتد ؟
درزمانی که پوست را می‌خارانید باعث ایجاد مقداری درد می‌شوید . این احساس درد بااحساس خارش تداخل پیدا می‌کند بنابراین شما احساس درد و خارش پیدا می‌کنید . در این هنگام مغزش شما برای درمان درد سروتونین ترشح می‌کند که می‌تواند باعث فعال کردن گیرنده‌های خارش و افزایش خارش بشود .
خاراندن می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد . پوشش دادن محل خارش با گاز استریل یا چسب زخم می‌تواند به جلوگیری از خاراندن کمک کند . همچنین ناخن‌های خود را کوتاه کنید و لباس‌های پوشیده بپوشید .
از آب سرد کمک بگیرید . سرما می‌تواند روی اعصابی که باعث ایجاد خارش میشود تأثیر بگذارد و خارش را کاهش دهد . استفاده از آب‌خنک روی محل خارش می‌تواند احساس خارش را کاهش دهد .
محل خارش را زیر شیر آب سرد بگیرید یا پارچه‌ای خیس کنید و روی محل خارش بگذارید .
گرفتن دوش آب سرد یا حمام با آب سرد نیز مفید است .
همچنین می‌توانید مقداری یخ داخل حوله بپیچید و روی محل خارش بگذارید یا از کمپرس سرد استفاده کنید . حتی می‌توانید از سبزیجات یخ رده داخل فریز استفاده کنید .
اگر وان دارید از بلغور جو دوسر استفاده کنید . نشان داده‌شده است که بلغور جو دوسر می‌تواند خارش را درمان کند . مقداری جو دوسر داخل وان بریزید و 15 الی 20 دقیقه داخل آن بخوابید .
لباس مناسب بپوشید . درصورتی‌که خارش‌دارید باید تحریکات پوست را به حداقل برسانید . بعضی از لباس‌ها هستند که پوشیدن آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد خارش شود .
نکات مهم لباس پوشیدن :
از لباس‌های گشاد با جنس نرم بپوشید .
لباس تنگ نپوشید .
در صورت امکان لباسی انتخاب کنید محل خارش را نپوشاند .
از لباس‌های تهیه‌شده از مواد طبیعی مانند : ابریشم ، نخ و پنبه استفاده کنید .
پوشیدن لباس پشمی پیشنهاد نمی‌شود .
استفاده از دارو برای خارش
کرم‌های ضد خارش را بشناسید : بسیاری از کرم‌های ضد خارش بدون نسخه وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را تهیه و استفاده کنید .
از لوسیون کالامین دی حاوی 4% عصاره منتول استفاده کنید .
به دنبال کرمی دارای ترکیبات زیر باشند : کافور ، فنول ، منتول ، بنزوکائین ، دیفن هیدرامین و pramoxine باشید . این کرم ها باعث بی‌حس کردن اعصاب و کاهش خارش می‌شوند . آن‌ها را می‌توان هرچند دقیقه یک‌بار استفاده کرد تا خارش از بین برود .
همیشه بروشور داخل بسته‌بندی دارو را مطالعه کنید تا حساسیتی به آن نداشته باشید .
آنتی‌هیستامین خوراکی مصرف کنید . آنتی‌هیستامین‌ها در صف اول برای درمان خارش می‌باشند . در روز از آنتی‌هیستامین‌هایی که خواب‌آور نیستند مانند : سیتریزین و لوراتادین استفاده کنید .
اگر علت خارش چیزی به‌جز آلرژی باشد مصرف آنتی‌هیستامین ممکن است کمکی به شما نکند بنابراین قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید .
چه زمانی کرم هیدروکورتیزون مفید است ؟ کرم‌های هیدروکورتیزون به نوع های مختلفی برای کاهش خارش عرضه می‌شوند . این کرم‌های موضعی می‌توانند مفید باشند اما همیشه کاربرد نداشته و بستگی به علت خارش دارد .
درصورتی‌که خارش پوست به دلیل بثورات ( دانه‌های ریز پوستی ) مانند اگزما باشد کرم‌های هیدروکورتیزون 1% می‌توانند مفید باشد .
درصورتی‌که خارش به دلیل واکنش حساسیتی ، نیش حشرات یا خشکی پوست باشد مشخص نیست که این کرم‌ها بتوانند کمک‌کننده باشند .
درصورتی‌که بعد از مصرف این کرم پوستتان واکنش خاصی داشت با پزشک خود مشورت کنید .
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟ عموماً خارش به مراقبت‌های فوری پزشکی نیاز ندارد اما اگر دارای علائمی به غیر از خارش باشد یا خارش خیلی شدید باشد باید به پزشک مراجعه بشود .
موارد زیر را مدنظر داشته باشید :
اگر خارش در حدی است که خواب شما بر هم میزند باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید .
اگر خارش بعد از 2 هفته بهتر نشد به پزشک مراجعه کنید .
اگر خارش در تمام بدن بود سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید .
در صورت داشتن علائم زیر نیز به پزشک مراجعه کنید :
- تب
- قرمزی و بثورات روی پوست
- تغییر در عادات روده
- کاهش وزن
- خستگی
جلوگیری از خارش پوست
از کرم ضد آفتاب استفاده کنید . اگر خارش شما به دلیل آفتاب‌سوختگی باشد حواستان باشد که حتماً از کرم ضد آفتاب استفاده کنید . از کرم ضد آفتاب با فاکتور محافظتی ( SPF ) 30 به بالا استفاده کنید .
اگر پوستتان به نور خورشید حساس است سعی کنید در زمان پیک آفتاب یعنی ساعت 10 صبح تا 2 بعدازظهر در مقابل آفتاب قرار نگیرید . زمان پیک منظور بالا بودن اشعه UV آفتاب است نه فقط نور خورشید .
SPF گول زننده است !! محافظت کرم ضد آفتاب SPF 50 دو برابر کرم SPF 25 نیست . سعی کنید نام برند محصول را به‌جای SPF در نظر بگیرید . کرمی را انتخاب کنید که از هر 2 اشعه UVA و UVB از پوست شما محافظت کند .
از مرطوب‌کننده استفاده کنید . پوست خشک می‌تواند به‌سادگی خارش پیدا کند بنابراین از یک مرطوب‌کننده پوست باکیفیت بالا استفاده کنید که احتمال دارد خارش را کم کند .
روزانه 1 الی 2 بار مخصوصاً وقتی‌که از خانه بیرون می‌روید ، حمام می‌روید ، اصلاح می‌کنید ، بعد از ورزش یا بعد از هر فعالیتی که پوست را خشک یا تحریک می‌کند از کرم مرطوب کننده استفاده کنید .
پوست خود را تحریک نکنید . خارش شما ممکن است به دلیل مواد حساسیت‌زا باشد که باید از آن‌ها دوری‌کنید . موارد زیر را مدنظر داشته باشید :
دلایل اصلی واکنش‌های حساسیتی شامل : نیکل ، جواهرات ، عطر ، محصولات پوستی معطر ، مواد تمیزکننده و بعضی از لوازم‌آرایشی میشود . اگر به نظر می‌رسد که خارش در واکنش به یک محصول خاص رخ می‌دهد ، استفاده از آن را متوقف کنید .
مواد شوینده معطر نیز به‌عنوان علت خارش شناخته‌شده هستند . سعی کنید از شوینده‌های گیاهی بدون عطر استفاده کنید .
از صابون ملایم ، بدون بو ،حاوی مرطوب‌کننده در صورت امکان استفاده کنید .